- Wyspy ciepła pojawiają się w każdym dużym mieście. My zbadaliśmy je w pięciu aglomeracjach: w Gdańsku, Warszawie, Łodzi, Krakowie i we Wrocławiu. W każdym z nich takie wyspy są - mówi Monika Mierczyk-Burke z Departamentu Obserwacji Ziemi Polskiej Agencji Kosmicznej.
W miastach temperatura jest wyższa niż na przedmieściach czy wsiach. Taki efekt powstaje ze względu na dużą gęstość zabudowy, wykorzystanie materiałów, które kumulują ciepło i emitują je, ogrzewając miasto. Te materiały to: beton, cegła czy asfalt. - Duże znaczenie przy powstawaniu miejskich wysp ciepła ma też niewielki procent terenów zielonych w tkance miejskiej - zauważa ekspertka. - W centrach miast takie wyspy mają zwykle największą intensywność. Natomiast parki, nasadzenia, ogrody, zbiorniki wodne wpływają na naturalne ochładzanie się powietrza w cieplejsze dni - dodaje.
Mapy wysp ciepła stworzone przez Polską Agencję Kosmiczną pokazują temperaturę powierzchni w każdym pikselu zobrazowania satelitarnego. Badacze korzystali ze zdjęć satelitarnych, więc uzależnieni byli od czasu przelotu satelity nad danym obszarem, czy od aktualnie występującego zachmurzenia.
17:32 czwórka ratujemy świat 10.03.2023.mp3 Czym są miejskie wyspy ciepłą i jak miasta mogą sobie z nimi poradzić? (Ratujemy świat/Czwórka)
Zdrowie, a miejskie wyspy ciepła
Monika Mierczyk-Burke zwraca uwagę na zagrożenia jakie niesie ze sobą występowanie wysp ciepła. - U osób starszych, małych dzieci, osób z niepełnosprawnościami czy zwierząt zwiększa się ryzyko udaru cieplnego. Życie w miastach staje się niekomfortowe. Upały obciążają nasze organizmy - wymienia. - Istnieją badania, które wskazują, że w warunkach klimatycznych, charakterystycznych dla miejskich wysp ciepła, rośliny mogą wytwarzać więcej alergenów. Do tego dochodzi też aspekt ekonomiczny - włączamy klimatyzację, której działanie kosztuje, a i dodatkowo ogrzewa miasto - zauważa.
Do betonu dodaj zieleń i wodę
Negatywne skutki działania miejskich wysp ciepła można ograniczać. Oczywiście nie pozbędziemy się z miast całego betonu, asfaltu czy cegły, ale możemy działać na rzecz zniwelowania efektów ich działania wprowadzając tereny zielone.
- Włodarze miast już zauważają ten problem. Wiedzą, że trzeba przebudowywać zabetonowane miejsca. Takimi przykładami są pl. Dąbrowskiego w Łodzi czy pl. Defilad w Warszawie. Podjęte tam działania z pewnością wpłyną na komfort życia w tych miastach - mówi Monika Mierczyk-Burke.
Roślinność, drzewa czy krzewy, to naturalne i darmowe klimatyzatory. W gorące dni mamy do czynienia ze zjawiskiem parowania z powierzchni roślin i gleby. W ten sposób ochładzane jest również otoczenie. Drzewa dają też cień. - Tworzenie nowych parków, prowadzenie rozbetonowań to dobre rozwiązania, które mają ogromne znaczenie w kontekście zachodzących zmian klimatycznych i coraz dłużej występujących fal upałów - zachwala gość Marty Hoppe.
Dziś zdarza się, że kumulacja ciepła w miastach jest tak duża, że mieszkańcy nie mają szans się ochłodzić. Nawet noce są gorące. Monika Mierczyk-Burke docenia znaczenie zauważenia tego problemu przez włodarzy miast i podkreśla konieczność zmian infrastruktury w stronę "błękitno-zieloną".
Zielone dachy i kliny napowietrzające
- Zieleń możemy wprowadzać też tam, gdzie pozornie nie jest to możliwe, np. tworząc zielone dachy pełne roślinności - podpowiada. - Wymieniając pokrycia dachowe warto też wybierać te w jasnych kolorach, które odbijają promieniowanie słoneczne. Przy projektowaniu miast należy brać pod uwagę ich przewietrzanie. Nie stawiajmy budynków w tzw. klinach napowietrzających miasto, wtedy cyrkulacja mas powietrza jest lepsza - tłumaczy.
Znaczenie klinów napowietrzający świetnie widać na przykładzie wietrznego Gdańska i Wrocławia. - W zeszłym roku w Gdańsku wystąpiła jedna fala upałów, trwała 3 dni. Tymczasem we Wrocławiu odnotowano aż 20 upalnych dni, w których temperatura wynosiła 30 stopni C - przypomina gość Czwórki. - Każda miejska wyspa ciepła ma swoją specyfikę. Z zobrazowanych przez nas pięciu miast to Warszawa, Kraków i Łódź są tymi najgorętszymi.
źr. Monitoring satelitarny dla klimatu: miejskie wyspy ciepła - Seminarium POLSA/Polska Agencja Kosmiczna
***
Tytuł audycji: Ratujemy świat
Prowadzi: Marta Hoppe
Gość: Monika Mierczyk-Burke z Departamentu Obserwacji Ziemi Polskiej Agencji Kosmicznej
Data emisji: 10.03.2023
Godz. emisji: 15.16
pj
