Nie żyje wybitny poeta i krytyk literacki Jarosław Marek Rymkiewicz

W wieku 86 lat zmarł poeta, eseista, dramaturg i krytyk literacki Jarosław Marek Rymkiewicz. O jego śmierci poinformował w mediach społecznościowych jego syn, Wawrzyniec. 

Zmarł Jarosław Marek Rymkiewicz, poeta, eseista, dramaturg i krytyk literacki

Foto: PAP/Tomasz Gzell

Jarosław Marek Rymkiewicz jest znany głównie z twórczości poetyckiej. Pierwszy tomik poezji wydał w 1957 roku. W roku 2003 otrzymał Nagrodę Literacką "Nike" za tom poezji "Zachód słońca w Milanówku". W 2008 roku jego książka o insurekcji kościuszkowskiej "Wieszanie" została nagrodzona Nagrodą Literacką imienia Józefa Mackiewicza. Jarosław Marek Rymkiewicz tłumaczył też poezję anglo- i hiszpańskojęzyczną. Znany jest również jako dramaturg, tragediopisarz i komediopisarz, napisał również dwie powieści. Grzegorz Braun - obecnie poseł Konfederacji - poświęcił mu film dokumentalny "Poeta pozwany".

Bogata twórczość

Jarosław Marek Rymkiewicz urodził się 13 lipca 1935 r. w Warszawie w rodzinie prozaika Władysława Szulca, pochodzenia niemiecko-polskiego i lekarki Hanny z Baranowskich herbu Tuhan, pochodzenia tatarsko-niemieckiego. Rodzina Szulców zmieniła nazwisko po niemieckim przodku pod wpływem wojennych przeżyć w połowie lat 40. XX w. (nazwisko Rymkiewicz było przedwojennym pseudonimem literackim Władysława Szulca).

W 1957 r. Rymkiewicz wydał swój pierwszy tomik wierszy "Konwencje". Swój program poetycki oparł na klasycyzmie rozumianym jako odwołanie się do tradycji literackiej, zwłaszcza barokowej, a sformułował go w pracy "Czym jest klasycyzm. Manifesty poetyckie" z 1967 r. Potem ukazały się takie tomiki, jak: "Człowiek z głową jastrzębia" (1960), "Metafizyka" (1963), "Co to jest drozd" (1973).

Rymkiewicz jako autor dramatyczny debiutował pod koniec lat 50. XX w. na łamach miesięcznika "Dialog" dwiema imitacjami dramatów antycznych - "Eurydyka, czyli każdy umiera tak, jak mu wygodniej" (1957) i "Odys w Berdyczowie" (1958). W latach 60. publikował co kilka lat nowe komedie i tragifarsy pisane bujnym, wręcz barokowym językiem. Były to m.in. "Król w szafie" (1960), "Lekcja anatomii profesora Tulpa: według Rembrandta" (1964), "Porwanie Europy" (1971), "Niebiańskie bliźnięta" (1973) i "Dwór nad Narwią" (1979).

SERWIS SPECJALNY POLSKIEGO RADIA POŚWIĘCONY JAROSŁAWOWI MARKOWI RYMKIEWICZOWI

W 2017 r. ukazał się wybór sztuk pisarza pt. "Dwór nad Narwią", który opublikowano jako 10. tom serii "Dramat polski. Reaktywacja" w Wydawnictwie Instytutu Badań Literackich. W książce pomieszczono cztery utwory Rymkiewicza: "Lekcja anatomii profesora Tulpa (według Rembrandta)", "Król Mięsopust", "Ułani" i "Dwór nad Narwią". Podczas promocji w Instytucie Teatralnym w Warszawie redaktor naczelny "Teatru" prof. Jacek Kopciński przypomniał, że "druga połowa lat 60. XX w. i lata 70. to był ten czas eksplozji Rymkiewicza dramatopisarza". Zauważył, że "jego sztuki były dość często wystawiane, po kilkanaście razy w tamtych sezonach".

Sztuki Rymkiewicza inscenizował Piotr Cieplak - "Porwanie Europy" w Teatrze Śląskim im. S. Wyspiańskiego w Katowicach (2017) i "Ułanów" w Teatrze Narodowym w Warszawie (2018). Zdaniem krytyków obie inscenizacje okazały się "wydarzeniami artystycznymi sezonu".

Poeta był również autorem kongenialnych przekładów sztuk z okresu hiszpańskiego Złotego Wieku pióra Pedro Calderona de la Barca - "Życie jest snem", "Księżniczka na opak wywrócona" i "Niewidzialna kochanka". Tłumaczył też utwory dramatyczne hiszpańskiego poety Federico Garcii Lorki - "Dom Bernardy Alba" i "Yerma, czyli bezpłodna". Jego imitacje dramatów Calderona z sukcesami inscenizowano w Teatrze Polskiego Radia i Teatrze TVP.

Liczne nagrody i uznania

Pisarz w 2010 roku został odznaczony Złotym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis. W 2012 roku został uznany Człowiekiem Roku Gazety Polskiej, a w 2014 roku otrzymał nagrodę Człowieka Wolności tygodnika "W Sieci" (obecnie "Sieci"). W 2015 roku został laureatem Nagrody Literackiej miasta stołecznego Warszawy, ale odmówił przyjęcia nagrody. W 2016 roku Jarosław Marek Rymkiewicz został laureatem nagrody imienia Lecha Kaczyńskiego, w tym samym roku otrzymał doroczną nagrodę ministra kultury za całokształt twórczości.

Jarosław Marek Rymkiewicz w 1964 roku podpisał list pisarzy, protestujących przeciwko listowi 34. W 1976 roku podpisał list protestacyjny przeciwko zmianom w Konstytucji PRL. Od początku lat 80. był związany z opozycją. W 2010 wszedł w skład komitetu poparcia Jarosława Kaczyńskiego w wyborach prezydenckich.

Minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński w 2016 r. wyróżnił Rymkiewicza "za całokształt twórczości jako eseistę, dramaturga i autora m.in. tomu »Zachód słońca w Milanówku«". W tym też roku pisarz otrzymał Nagrodę im. Lecha Kaczyńskiego.

***

Jarosław Marek Rymkiewicz w 2019 roku otrzymał Nagrodę Mediów Publicznych w kategorii "słowo". 

as