Logo Polskiego Radia
PolskieRadio24.pl
Bartłomiej Makowski 20.04.2021

Halina Skibniewska - jedna z najważniejszych architektów w powojennej Polsce

11 lat temu, 20 kwietnia 2011 roku zmarła w Warszawie słynna architektka i urbanistka, profesor Halina Skibniewska. Zasłynęła wieloma projektami urbanistycznymi w Warszawie i Poznaniu, gdzie mieszkańcy do dzisiaj mogą cieszyć się nowoczesnymi rozwiązaniami dalekimi od "ustawiania brzydkich klocków w słabo zorganizowanej przestrzeni osiedla".

Takimi sztandarowymi przykładami są projekty osiedli Sady Żoliborskie, Wolska IV czy Szwoleżerów w Warszawie oraz osiedla na Winogradach w Poznaniu. 

Założenia jej projektów charakteryzowały się ogromnym smakiem i plastyką rozwiązań. Zrealizowane w 1961 roku osiedle Sady Żoliborskie już w swojej nazwie odnosiło się do naturalnie rozmieszczonej zieleni, która w tak dużej ilości uczyniła z mieszkalnego osiedla swoistą enklawę przyjazną do życia i wypoczynku. Natomiast w osiedlu Szwoleżerów, ukończonym w 1974 roku, niesamowicie plastycznie połączyła mieszkalną współczesność z rzeczywistością historycznych ruin. Projekty jej, na wskroś modernistyczne, wykraczały daleko poza skrzeczącą sztampę socrealistycznych rozwiązań.

W pracach swoich zajmowała się nie tylko projektowaniem osiedli, lecz także budowli znacznie bardziej wymagających artystycznego polotu. Uczestniczyła w odbudowie Teatru Narodowego w Warszawie, a dokładniej jego Sal Redutowych. Opracowała i wydała kilka prac naukowych z zakresu urbanistyki i architektury miejskiej i mieszkalnej. Tu znacząco liczą się dwie nowatorskie pozycje: "Rodzina a mieszkanie" z 1974 roku oraz "Tereny otwarte w miejskim środowisku mieszkalnym" z 1979. We wszystkich rozwiązaniach, oprócz celów użytkowych, pojawiały się także odniesienie do historycznych aspektów zabudowy i przyjaznej funkcjonalności.

Takim przykładem może być kompleksowe rozplanowanie wszystkich osiedli na Winogradach w Poznaniu, dla których specjalne, wyniesione położenie terenu uczyniło niesamowity spektakl widocznej z wielu stron miasta architektonicznej panoramy. Połączenie niskiej zabudowy, w wielu miejscach historycznej, z zabudową wyższą, przeważnie wielkopłytową i przedzielających je ciągów komunikacyjnych z wieloma terenami zieleni i zabaw, uczyniło z tych dziesięciu mniejszych osiedli na Winogradach niezwykle przyjazne i klimatyczne miejsce zamieszkania dla licznie osiedlających się rodzin. Bardzo ciekawe jest też różnorodne nazewnictwo poszczególnych spółdzielni: "Pod Lipami", "Wichrowe Wzgórze", "Kosmonautów" czy "Na Murawie".

Profesor Skibniewska była nie tylko uznana projektantką i urbanistką, ale też licznie podziwianym pedagogiem i pracownikiem naukowym Warszawskiej Politechniki. Wielu późniejszych architektów zawdzięczało jej opiekę promotorską licznych doktoratów i dyplomów. Była również laureatką wielu nagród, odznaczeń i orderów. Tu na specjalne wyróżnienie zasługują choćby Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, odznaczenie francuskiej Legii Honorowej czy Medal Jana Pawła II.

W historii swojego życia zajmowała się także działaniami politycznymi i społecznymi. W okresie okupacji działała w Armii Krajowej i należała do Rady Pomocy Żydom "Żegota". Po wojnie, choć bez partyjnej przynależności, byłą posłanką na Sejm w pięciu kadencjach i wicemarszałkiem Sejmu w czterech z nich, co znaczące, jako pierwsza wicemarszałek w wielowiekowej historii Sejmu. Zamieszczony w prasie nekrolog tak jeszcze opisywał te znaczące fakty życia profesor Skibniewskiej: "Żołnierz AK, bezpartyjna Poseł na Sejm w latach 1965-85, jego Wicemarszałek w latach 1971-1987, orędownik osób niepełnosprawnych, obrońca osób represjonowanych, miłośniczka przyrody, opiekunka zwierząt". Profesor Halina Skibniewska spoczęła na Starych Powązkach w Warszawie.