Piotrków Trybunalski został zajęty przez Niemców już 5 września 1939 roku. Pierwszymi ofiarami polityki okupanta zostali piotrkowianie pochodzenia żydowskiego. W ciągu kilku pierwszych dni po zdobyciu miasta Niemcy przeprowadzili egzekucje na kilkuset mieszkańcach miasta i okolic.
Wyzwolenie Auschwitz-Birkenau - zobacz serwis historyczny
Piotrkowskie getto
Niemcy po rozpoczęciu okupacji splądrowali majątek piotrkowskich Żydów oraz rozpoczęli ich prześladowania. Na początku października 1939 roku rządy w mieście objął dygnitarz NSDAP Hans Drechsel, który wydał rozkaz o utworzeniu zamkniętej dzielnicy żydowskiej.
Getto zostało zlokalizowane na niewielkim terenie Starego Miasta. Niemal dziesięciotysięczna społeczność żydowska Piotrkowa została stłoczona w 182 domach, w których znajdowało się jedynie 4187 izb mieszkalnych.
Z biegiem czasu Niemcy osiedlali w getcie piotrkowskim Żydów z innych miejscowości. Jesienią 1942 roku przebywało w nim aż 29 tysięcy ludzi. Przeludnienie potęgowało złe warunki sanitarne panujące w getcie od początku jego istnienia. Wielu z mieszkańców zmarło wskutek chorób i pracy ponad siły.
Getto w Piotrkowie Trybunalskim wyróżniało się tym, że było otwarte. Nie było otoczone murem, ale jego obszar wytyczały oznakowane słupy ostrzegające o zakazie przekraczania granic.
Powstanie w getcie - zobacz serwis historyczny
W nocy z 13 na 14 października 1942 roku Niemcy w ramach akcji "Reinhardt" rozpoczęli likwidację getta piotrkowskiego. 22 tysiące Żydów zostało wywiezionych do obozów zagłady, a część z mieszkańców getta została zamordowana w trakcie likwidacji. Trzy tysiące Żydów nadających się do pracy w niemieckich fabrykach zostało osadzonych w tzw. małym getcie, które funkcjonowało do 1944 roku.
Niemiecki terror wobec polskich Żydów
– Prześladowanie Żydów rozpoczęło się od drwin, pomiatania, incydentalnych, aczkolwiek idących w dziesiątki tysięcy morderstw w momencie wkraczania okupacyjnych sił niemieckich na tereny polskie – mówił prof. Paweł Wieczorkiewicz w audycji z cyklu "Historia Polski – XX wiek".
06:16 historia polski (359) - xx wiek___998_04_iv_tr_0-0_102607331968cb99[00].mp3 Audycja prof. Pawła Wieczorkiewicza z cyklu "Historia Polski - XX wiek" - prześladowania Żydów w Polsce podczas II wojny światowej. (PR, 6.10.2004)
Uzasadnieniem tworzenia gett żydowskich na terenie okupowanej Polski był rozkaz szefa Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy Reinharda Heydricha. Zalecał w nim koncentrację ludności żydowskiej pod ścisłym nadzorem z powodu jej rzekomej działalności partyzanckiej we wrześniu 1939 roku. W tym czasie nie istniały oddziały leśne, ale niemieccy żołnierze byli ogarnięci psychozą partyzancką. Podejrzenie o działalność partyzancką było pretekstem do wielu zbrodni na cywilnej ludności we wrześniu 1939 roku oraz w trakcie okupacji.
– Mieszkanie w gettach miało być obowiązkiem wszystkich Żydów. Początkowo plan niemiecki nie zakładał masowej eksterminacji. Żydom dano umierać z głodu – wyjaśniał prof. Paweł Wieczorkiewicz. – Jeszcze do 1941 roku w gettach na terenie Generalnego Gubernatorstwa można było umrzeć z głodu, ale dało się przeżyć jeżeli były jakiekolwiek szanse dodatkowego zaopatrzenia. Jak się miało okazać, do czasu.
sa/PAP