Radio, które zostało wynalezione pod koniec XIX wieku przez Włocha Guglielmo Marconiego, trafiło do stolicy Polski w 1925 roku. Od chwili swojego powstania, Polskie Radio stało się jedną z najważniejszych instytucji odrodzonej Polski.
- Program ogólnopolski, dzięki radiostacji w Raszynie, słuchany był przez cały kraj, przez mieszkańców miast i wsi, maleńkich miasteczek, w szkołach wiejskich i musiał zmienić swój charakter. A Warszawa upominała się o swój lokalny stołeczny program - wspomina Maria Bobrowska.
Nadajnik stacji miał moc 10 kW. Warszawa II nadawała na fali 216,8 m i słyszalna była na obszarze stolicy i województwa warszawskiego. Zlokalizowano ją w miejscu, gdzie powstała w 1926 roku pierwsza stacja Polskiego Radia, w Forcie Mokotowskim.
Początkowo program trwał około pięciu godzin dziennie - wśród tematów dominowały problemy lokalne, było również dużo różnego typu muzyki. Rozgłośnia specjalizowała się w nadawaniu słuchowisk na żywo w tzw. Teatrze Wyobraźni, nad czym czuwał Witold Hulewicz, kierownik działu literackiego Polskiego Radia w Warszawie. Spikerem rozgłośni Warszawa II był m.in. Jeremi Przybora.
Radio w czasie II wojny światowej
Rozgłośnia Warszawa II odegrała ważną rolę podczas obrony stolicy we wrześniu 1939 roku. To stąd nadawano pamiętne przemówienia prezydenta Stefana Starzyńskiego.
1 września 1939 roku Niemcy napadły na Polskę. Rozpoczęła się II wojna światowa. Największy konflikt zbrojny w historii ludzkości trwał ponad sześć lat i pochłonął ponad 60 milionów ludzkich istnień. Wśród nich było blisko sześć milionów mieszkańców Polski.
- Lekki i wesoły ton Warszawy II nagle uległ załamaniu. Po zniszczeniu radiostacji w Raszynie w pierwszych dniach września cały ciężar współpracy z mieszkańcami bombardowanej Warszawy, ludźmi zdezorientowanymi, którzy stracili bliskich musiała wziąć na siebie Warszawa II - mówi Maria Bobrowska.
35:04 historia polskiego radia___3696_95_iv_tr_0-0_9992828173c73c2[00].mp3 Warszawa II - audycja poświęcona działalności Polskiego Radia w latach 1937-1939
O niemieckiej napaści poinformowało Polskie Radio. Tekst odczytał spiker Zbigniew Świętochowski. Następnie nadano przemówienie prezydenta Warszawy Stefana Starzyńskiego.
W kolejnych dniach Polskie Radio przekazywało wiadomości ze świata, informacje o tym, co dzieje się w stolicy, ogłaszało alarmy lotnicze.
23 września została zbombardowana elektrownia warszawska na Powiślu. Od tego czasu zamilkła nadająca na swojej fali Warszawa II. Do 30 września radiowcy nadawali jeszcze komunikaty na krótkofalówkach.
30 września został wyemitowany ostatni komunikat rozgłośni Polskiego Radia II Rzeczypospolitej. Odczytał go Józef Małgorzewski, który tak wspomina te chwile: - Nadawałem ten straszny ostatni komunikat: "Tu Warszawa, czy nas słyszycie? To nasz ostatni komunikat. Dziś oddziały niemieckie wkroczyły do Warszawy. Braterskie pozdrowienie przesyłamy żołnierzom polskim walczącym na Helu i wszystkim oddziałom polskim, gdziekolwiek w tej chwili jeszcze walczą. Jeszcze Polska nie zginęła! Niech żyje Polska!” Potem nadaliśmy hymn i to był ostatni głos walczącej Warszawy w 1939 roku.
Tego dnia władze niemieckie przejęły rozgłośnię, nakazały konfiskatę odbiorników i pod groźbą śmierci zakazały Polakom słuchania radia. 1 października 1939 Polskie Radio przeszło do konspiracji.
Posłuchaj historii Warszawy II, przekształconej po wojnie w drugi ogólnopolski program Polskiego Radia.
mk