Logo Polskiego Radia
Jedynka
Andrzej Gralewski 18.05.2019

Rok 1939 - rok pokoju, rok wojny

5-6 stycznia 1939 rok. Berchtesgaden. Alpejska rezydencja Hitlera. W rozmowie z ministrem spraw zagranicznych Józefem Beckiem Hitler ponawia żądania Niemiec wobec Polski: przyłączenie Gdańska do Rzeszy, eksterytorialny korytarz przez polskie Pomorze, sojusz antysowiecki, na co nie ma zgody. Szef naszej dyplomacji dobitnie przedstawił stanowisko Polski w tej kwestii słynnej mowie sejmowej kilka miesięcy później, czyli 5 maja.
Posłuchaj
  • Rozmowa Doroty Truszczak z prof. Andrzejem Nowakiem na temat pierwszych miesięcy 1939 roku w audycji "Historia Żywa" (PR, 18.05.2019)
Czytaj także

4 maja w przeddzień wystąpienia min. Becka w paryskim dzienniku "L’Oeuvre" ukazał się artykuł "Czy musimy umierać za Gdańsk?
Zanim doszło do podpisania niemieckiego rozkazu zawierającego termin zakończenia przygotowań do wojny na 1 września 1939 roku i zapis o tzw. Fall Weiss (kryptonim agresji na Polskę) nasz Sztab Główny pracował nad planem "Zachód" - wojny obronnej z Niemcami. Ukończono plan "Wschód" - wojny obronnej z ZSRR. 

Polskę odwiedził także włoski minister spraw zagranicznych Galeazzo Ciano badający możliwość złagodzenia napięcia w naszych relacjach z Niemcami. Za naszą południową granicą powstała niepodległa Słowacja, w której Niemcy rozlokowały wojsko wzdłuż granicy z Polską. Wcześniej doszło do nieuznanej przez Polskę aneksji Czech przez Niemcy. Na terenie Czech, Moraw i zachodniej Słowacji powstał protektorat Wodza Rzeszy. Ale kiedy Niemcy wkroczyli do Kłajpedy Polska ogłosiła w marcu tajną mobilizację.  

Zacieśniała się niemiecka pętla wokół Polski. To, że nie pozostaniemy samotni w razie konfliktu z Niemcami miały potwierdzić gwarancje  wsparcia ze strony Wielkiej Brytanii i Francji. Choć stolica apostolska nalegała na ustępliwość wobec roszczeń niemieckich. Tymczasem Hitler wypowiedział polsko-niemiecką deklarację o niestosowaniu przemocy. W jego publicznych wystąpieniach nie było jednocześnie ataków na ZSSR jak to miało miejsce w nieodległej przeszłości. Zbliżenie niemiecko-sowieckie zmaterializuje się w antypolskim pakcie Ribbentrop-Mołotow o nieagresji pomiędzy ZSRR i III Rzeszą podpisanym w Moskwie 23 sierpnia, a  nazywanym IV rozbiorem Polski. Hitler wyznaczył termin gotowości do akcji zbrojnej przeciwko Polsce  na 26- sty sierpnia.

W ciągu miesięcy poprzedzających wybuch wojny Polacy żywo reagowali na wezwania władz o wsparcie finansowe na rzecz uzbrojenia. Przedstawiciele opozycji spotkali się z prezydentem Mościckim postulowali utworzenie wspólnego rządu wobec zagrożenia zewnętrznego.

O wydarzeniach od 1 stycznia do 31 sierpnia 1939 roku mówi prof. Andrzej Nowak.

Zobacz serwis specjalny >>> Wrzesień 1939

***

Tytuł audycji: "Historia żywa"

Prowadzi: Dorota Truszczak

Gość: prof. Andrzej Nowak (historyk)

Data emisji: 18.05.2019

Godzina emisji: 14.10

ag