Pomysł o wybudowaniu w Polsce fabryki samochodów pojawił się tuż po zakończeniu II wojny światowej. Pierwsza z FSO na Żeraniu wyjechała Warszawa M-20, po 6 latach dołączyła do niej polska Syrena 100.
Budowa zakładów zakończyła się późną jesienią 1951 r. Koszty ich budowy wynosiły 130 milionów ówczesnych złotych, a odpowiednie jej wyposażenie – 250 milionów. 7 listopada 1951 r. o godzinie 14:00 z taśmy montażowej zjechał pierwszy wyprodukowany w Polsce powojennej samochód osobowy. Na uroczystości otwarcia pojawili się najważniejsi urzędnicy oraz przedstawiciele partii, których przy wejściu witał dyrektor inżynier Grzegorz Halak: - Towarzysze, oświadczam, że fabryka jest gotowa do uruchomienia. Po raz pierwszy w historii Polski rozpoczynamy produkcje samochodów osobowych!
Archiwum Polskiego Radia - zobacz, jakie kryje tajemnice i ciekawe historie > > >
Docelowo fabryka produkować miała 25 tysięcy sztuk tych samochodów rocznie, ale do końca roku 1951 (uwzględniając pięć dostarczonych na otwarcie) powstało ich zaledwie 75. 10 lat później w FSO wykorzystywano już najnowocześniejsze technologie. Jak objaśniał jeden z pracowników w audycji z 1961 roku: - Przebieg powstawania nadwozia można scharakteryzować tak, że na przyrządach nazywanych pospolicie konduktorami montuje się poszczególne elementy samochodu - podłogę, dach, boki, tablicę rozdzielcze i układy bagażnika. A łączy się to wszystko metodą spawalniczą, na zgrzewarkach.
Klimat lat 50. i 60., huk fabrycznych maszyn na fantastycznej pocztówce dźwiękowej znajdziesz w nagraniu z "Czwartego wymiaru". Materiał przygotował Dominik Olędzki.
kul