Logo Polskiego Radia
Czwórka
Katarzyna Kucharska 07.01.2013

Różne koncepcje onomatopei

Teoria hau-hau? A może szuuuumienie drzew? O wyrazach dźwiękonaśladowczych rozmawialiśmy w "Savoir Vivre Językowym".
Agata Hącia w studiu CzwórkiAgata Hącia w studiu Czwórkifot. Wojciech Kusiński

W językoznawstwie polskim onomatopeja znaczy:

1) tworzenie lub używanie wyrazów dźwiękonaśladowczych, inaczej: dźwiękonaśladownictwo (znaczenie procesualne)
2) wyraz lub ciąg wyrazów o charakterze dźwiękonaśladowczym (znaczenie rezultatywne)

Co jest onomatopeją?

- naśladowanie dźwięków natury i jej wytworów, np. kuku, mee, miau
- naśladowanie dźwięku różnych urządzeń, np. tyr-tyr (traktor), tra-ta-ta (trąbka)
- naśladowanie nieartykułowanych dźwięków człowieka (np. chrr, cha-cha)

Dlatego trafniejsze jest takie definiowanie onomatopei, w którym mówi się o naśladowaniu dźwięków rzeczywistego świata, o naśladowaniu zjawisk akustycznych, o imitowaniu dźwięków pozajęzykowych środkami językowymi.

Uwaga: są też onomatopeje imitujące dźwięki językowe, np. ple-ple, ecie-pecie, jojczyć, szargotać; deus deus kosmateus (imitacja łaciny), będziesz żarł żur? (imit. franc.), jes to dej (imit. angiel.), mające na celu nie ich wierne odtworzenie, lecz tylko przekazanie ich pewnych cech.

Jeśli chcesz się dowiedzieć, czy onomatopeje mogą być równiez imitacją ruchów będacych źródłem dźwięku posłuchaj fragmentu audycji "W cztery oczy".