Ina Sorkina, fot. Wikipedia/Bladyniec
Jan Malicki, dyrektor Studium Europy Wschodniej, podkreślał, że idea nagrody, to honorowanie białoruskich naukowców działających na rzecz demokracji i niepodległości swojego kraju. Idea ta, jak zaznaczył, narodziła się przed siedmioma laty, kiedy to w Mińsku po masowych demonstracjach zwalniano z uczelni studentów i wykładowców. Wtedy, jak podkreślił, powstała potrzeba wyciągnięcia pomocnej dłoni do kolegów na Białorusi, konsensus w sprawie nagrody osiągnięto bardzo szybko, niemal w ciągu godziny i dzięki kilku telefonom.
Oprócz premii pieniężnej nagroda umożliwia roczny pobyt naukowca w polskich placówkach naukowych. Pozwala na pracę badawczą i wykładanie dla polskich studentów.
Sama laureatka podkreślała, że jest bardzo miło zaskoczona nagrodą, ale też nieco stremowana. Jak zaznaczyła, nagroda tej rangi jest dla niej wielkim wyzwaniem, by godnie reprezentować w Polsce środowisko niezależnych białoruskich naukowców. Ina Sorkina będzie w Polsce prezentować wykłady z dziedziny jej zainteresowań naukowych o historii białoruskich miast miasteczek oraz historii Białorusi.
Ina Sorokina w 2013 r. zainicjowała akcję zbierania podpisów pod petycją do władz o przywrócenie nauczania historii i geografii Białorusi w języku białoruskim. Sprzeciwiała się też usunięciu z uniwersytetu swoich kolegów w związku z napisaniem przez nich podręcznika "Grodnoznawstwo" wydanego w 2012 r. we Wrocławiu.
List prezydenta. "Kropla drąży skałę"
List do laureatki skierował prezydent Bronisław Komorowski, który jest honorowym patronem nagrody. "Jestem przekonany, że to wyróżnienie wesprze pani działania na rzecz demokratyzacji Białorusi. Polska, która od 25 lat cieszy się wolnością, w sposób szczególny rozumie nadzieje i dążenia tych, którzy takiej przyszłości pragną i o nią zabiegają (...) Wierzę, że praktyka przyznawania tej nagrody to jedna z kropel drążących skałę, że inicjatywa ta jest jak solidarna dłoń wyciągnięta do Białorusinów, którzy z narażeniem kariery, zdrowia, a czasem i osobistej wolności mają odwagę upominać się o prawdę i prawa własne i współobywateli" - napisał prezydent.
Z kolei jury przypomniało w swoim komunikacie, że jednym z laureatów nagrody jest Aleś Bialacki, dyrektor Centrum Obrony Praw Człowieka Wiasna. Będzie mógł skorzystać ze stypendium, gdy odzyska wolność.
Historyk z Grodna
Ina Sorkina urodziła w 1971 r. w Grodnie. Jest absolwentką Grodzieńskiego Uniwersytetu Państwowego im. Janki Kupały, gdzie w 1998 r. uzyskała stopień doktora. W latach 1996-2014 była tam adiunktem w Katedrze Historii Białorusi i Archeologii Wydziału Historii, Turystyki i Komunikacji Społecznej. Zajmuje się badaniem historii miast i miasteczek na terenie Białorusi oraz historią urbanistyki i dziejami Żydów na obecnym obszarze kraju. W 2010 r. wydała monografię "Miasta i miasteczka Białorusi w końcu XVIII - pierwszej połowie XIX w.". Aktywnie występowała o zachowanie historycznego dziedzictwa Grodna.
W 2013 r. zainicjowała akcję zbierania podpisów pod petycją do władz o przywrócenie nauczania historii i geografii Białorusi w języku białoruskim. Sprzeciwiała się też usunięciu z uniwersytetu dr. Andreja Czarniakiewicza i prof. Wiaczasława Szweda w związku z napisaniem przez nich podręcznika "Grodnoznawstwo" wydanego w 2012 r. we Wrocławiu przez niezależną białoruską "Bibliotekę Grodzieńską" i Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego. Zainicjowała też zbiórkę podpisów w ich obronie wśród pracowników uczelni. Zaangażowanie w obronę kolegów przyczyniło się do zwolnienia jej samej z pracy przez władze uniwersytetu.
Nagroda im. Lwa Sapiehy
Nagrodę im. Lwa Sapiehy ufundowała grupa polskich uczelni: Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet Jagielloński, Uniwersytet Wrocławski, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza oraz Uniwersytet w Białymstoku.
Nagroda im. Lwa Sapiehy utworzona w 2006 r. ma na celu honorowanie zasług w kształtowaniu i rozwoju społeczeństwa obywatelskiego na Białorusi oraz budowaniu jej niepodległego, demokratycznego oblicza, skierowanego ku Europie i uwzględniającego najlepsze tradycje historyczne Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
Patron nagrody Lew Sapieha (1557-1633) był współpracownikiem Jana Zamoyskiego i sekretarzem króla Stefana Batorego. Popierał plany unii politycznej i kościelnej z Moskwą. Brał udział w wojnach Batorego i Zygmunta III Wazy, współinicjował i uczestniczył w wyprawach na Moskwę. Pełniąc obowiązki kanclerza wielkiego litewskiego m.in. uporządkował statuty i zreorganizował sądownictwo Księstwa Litewskiego.
Laureatem pierwszej Nagrody został w roku 2006 dr Walancin Hołubieu – historyk z Mińska, Kolejni laureaci to dr Jazep Januszkiewicz, literaturoznawca z Mińska, dr Siarhiej Tokć, historyk z Grodna, Aliaksandr Źłutka z Mińska, Uładzimir Liakchouski, historyk z Mińska, dr Andriej Liakchowicz z Mińska, Aliaksandr Lahwiniec z Mińska, filozof i teolog Piotr Rudkouski z Mińska.
PAP/IAR/SEW/agkm
Informacje o Białorusi: Raport Białoruś