19 lipca 1974 roku uruchomiono zegar na wieży Zamku Królewskiego w Warszawie. Był pierwszym całkowicie ukończonym urządzeniem w odbudowywanym Zamku Królewskim. Kończyło to pierwszy etap oddania budowli, będącej wówczas w stanie surowym.
Zegar na Wieży Zygmuntowskiej ma cztery tarcze - płyty stalowe, pokryte miedzią. Na nich zostały zamocowane złocone okręgi, w których umieszczono - również złocone - rzymskie cyfry. Centrum każdej z tarcz stanowi wizerunek słońca, które na każdą stronę świata prezentuje inną minę - smutek, neutralność, lekki uśmiech, radość. Do złoceń każdego z elementów tarcz i wskazówek potrzebne było łącznie 14 kilogramów złota.
Pozostałości Zamku Królewskiego w Warszawie wysadzonego 27 listopada 1944 na rozkaz Adolfa Hitlera. foto: M. Wolagiewicz/wikipedia/domena publiczna
Komuniści niechętni odbudowie
Głosy wzywające do odbudowy Zamku Królewskiego odezwały się tuż po zakończeniu wojny. Inicjatywa ta jednak spotkała się z chłodnym przyjęciem ówczesnych władz tak ze względu na przewidywane koszty, jak i z powodów ideologicznych. Ostatecznie jednak generalnemu konserwatorowi zabytków prof. Janowi Zachwatowiczowi udało się przekonać decydentów do odbudowy, odwołując się do "poczucia odpowiedzialności wobec przyszłych pokoleń".
02:05 Oddanie bryły zamku, uruchomienie zegara - fragm. aud. 7 dni w kraju.mp3 Uruchomienie zegara na wieży Zamku Królewskiego w Warszawie - fragm. aud. "7 dni w kraju i na świecie". (PR, 19.07.1974)
Budynek w stanie surowym oddano w 1974 roku, pięć lat później uchwałą rządu nazwano go Pomnikiem Historii i Kultury Narodowej. Miały odbywać się w nim uroczystości państwowe oraz o charakterze kulturalnym i naukowym, a sama placówka miała przybliżać dorobek kultury polskiej. Pierwszym dyrektorem placówki został w 1980 roku prof. Aleksander Gieysztor. W tym samym roku Stare Miasto z Zamkiem Królewskim wpisano na Światową Listę Dziedzictwa UNESCO.
39 lat po wojnie...
30 sierpnia 1984 dokonano uroczystego otwarcia Zamku, jednak prace wykończeniowe trwały jeszcze kilka lat. Ostatecznym zwieńczeniem odbudowy było otwarcie w 2009 roku odtworzonych Arkad Kubickiego.
Zburzony po Powstaniu Warszawskim
Podczas II wojny Zamek Królewski w Warszawie uległ całkowitemu zniszczeniu, najpierw podczas kampanii wrześniowej w wyniku artyleryjskich i lotniczych bombardowań, później na skutek niemieckich konfiskat i grabieży. Ostatecznie po upadku Powstania Warszawskiego pozostałości budowli zostały wysadzone przez Niemców. Ocalały jedynie piwnice, dolna część Wieży Grodzkiej, fragmenty Biblioteki Królewskiej i Arkad Kubickiego. Warszawscy muzealnicy ocalili z Zamku tylko fragmenty wyposażenia i dekoracji, ukryto także dokumentację placówki.
PAP/im