22:16 przebinda2.mp3 "Sołżenicyn twierdził, że doświadczenie więzienno-łagrowe wpłynęło... pozytywnie na jego pisarstwo". Prof. Grzegorz Przebinda o życiu i twórczości rosyjskiego pisarza. (PR, 2008)
Literackie świadectwa Gułagu. Serwis specjalny Polskiego Radia
Czym był "Archipelag GUŁag"? Odkryciem zbrodni dokonanej na dziesiątkach milionów ludzi. Demaskacją systemu ufundowanego na kłamstwie. Potężnym oskarżeniem rzuconym w twarz radzieckiej historii. Obrysowaniem przerażającej, niewidzialnej dotychczas mapy ZSRR.
Aleksander Sołżenicyn pokazał w swoim opus magnum - opierając się zarówno na własnym doświadczeniu, jak i na świadectwach 227 więźniów - straszliwy świat sowieckich obozów pracy przymusowej. To dzięki tej książce mroczne określenie "GUŁag" weszło w międzynarodowy obieg.
Rosyjski pisarz dowiódł, jak przez planowe działania kolejnych rządów bolszewickich łagry powstawały, rozwijały się, jak obdzierały swoje niezliczone ofiary z człowieczeństwa. - On uświadomił ludziom na Zachodzie, zwłaszcza Francji, Włochom, Hiszpanii, jak nieludzki jest bolszewizm. W tych krajach nie przyjmowano tego do wiadomości. Pokazał, że Lenin i Stalin są nieodrodnymi braćmi Hitlera i bolszewizm jest równie okrutny, co niegdyś faszyzm - podkreślał prof. Grzegorz Przebinda.
27:46 Pisarz, który był sumieniem Rosji - audycja Witolda Malesy przypominająca sylwetkę i twórczość Aleksandra Sołżenicyna.mp3 "On był sumieniem Rosji". Audycja Witolda Malesy poświęcona Aleksandrowi Sołżenicynowi. (PR, 2008)
51:26 denis cały.mp3 "Jeden dzień w życiu Iwana Denisowicza". Słuchowisko Bronisława Przyłuskiego na podstawie pierwszej powieści Sołżenicyna, opisującej jeden dzień więźnia sowieckiego łagru. (RWE, 1970)
"Archipelag GUŁag" powstał w latach 1958-1968. - W obozie nie można było przechowywać żadnych dokumentów, dlatego Sołżenicyn każdego dnia na korze brzozowej spisuje fragmenty swoich wspomnień, a by zapamiętać, stara się pisać wierszem - mówił dr Piotr Głuszkowski. Książka ukazała się po raz pierwszy w Paryżu w grudniu 1973 roku. W Związku Radzieckim dzieło to oficjalnie wydano w roku 1989 (wcześniej funkcjonowało w obiegu podziemnym). Na język polski "Archipelag" został przełożony - z inicjatywy Jerzego Giedroycia - przez Jerzego Pomianowskiego. Pierwszy tom ukazał się w Bibliotece Kultury już w 1974 roku.
Sołżenicyn był człowiekiem, który zaszczepił swoją twórczością odporność na tyranię. Swoim pisarstwem bronił – jak podkreślano w uzasadnieniu przyznanej mu w 1970 roku Nagrody Nobla - wartości humanistycznych w czasach nieludzkich.
Twórczość ta w nierozerwalny sposób związana była z jego życiem. "Pisarzem i tak bym został, ale bez doświadczenia więzień i łagrów nie wiem, jakim byłbym pisarzem", mówił pod koniec życia w wywiadzie dla tygodnika "Der Spiegel".
01:23 noblowskie.mp3 "Ta nagroda pomogła, by głos mój był słyszany, kiedy przez dziesiątki lat nie słuchano moich poprzedników". Przemówienie noblowskie Sołżenicyna. (RWE, 1975)
38:58 butyrkach3.mp3 "Wizyta na Butyrkach". Słuchowisko oparte na powieści Aleksandra Sołżenicyna "Krąg pierwszy", opisującej tzw. szaraszkę - więzienie-instytut badawczy. (RWE, 1978)
jp