W 1953 roku umarł Stalin, ale także rozpoczęły się aresztowania duchownych, a "Tygodnik Powszechny" przekazany został w ręce PAXu. Pod koniec 1953 roku wybrał wolność Józef Światło, zaś na początku 1954 na PRL-owskim rynku prasowym pojawił się kolejny "wentyl bezpieczeństwa", jakim był tygodnik "Dookoła świata".
Jak zaznaczył prof. Andrzej Paczkowski, dokładnie miesiąc po śmierci Stalina odnotowano w statystykach gwałtowny spadek aresztowań, a więc reakcja była dość szybka. Zdaniem historyka, część "ubeków" skorzystała z tej okazji, ponieważ mniej aresztowań oznaczało dla nich mniej pracy. Zaczęto jednak zwiększać nacisk na środowiska katolickie. Tym samym odebranie "Tygodnika Powszechnego" dotychczasowej redakcji było jednym z elementów nacisku na kościół.
Fragmenty "Dziennika 1954" Leopolda Tyrmanda na antenie Dwójki>>>
- 1954 rok nie był jednak tym najczarniejszym rokiem w dziejach okresu stalinowskiego i właściwie w ogóle PRL-u. Trudno zresztą powiedzieć, kiedy był ten szczyt, bo to zależało od środowiska, w którym się było. Niektóre środowiska były eksponowane wcześniej na ataki bezpieki, inne przetrwały do 1948 roku w miarę spokojnie - mówił prof. Andrzej Paczkowski. - Ciężkie lata dla środowisk literackich i artystycznych zaczęły się dopiero w 1949 roku, kiedy zadekretowano, że wszędzie obowiązuje realizm socjalistyczny: w muzyce, poezji i piosence. Nie oznaczało to jednak aresztowań - wyjaśnił historyk.
Prof. Andrzej Paczkowski podkreślił również znaczenie gazety "Przekrój" dla opozycji wobec estetyki systemu PRL-u. Mówił także o tajemniczej ucieczce Józefa Światło do Stanów Zjednoczonych oraz o polskich bazarach jako symbolu wolności dla Leopolda Tyrmanda. Zapraszamy do słuchania.
***
Tytuł audycji: Strefa literatury
Prowadzi: Anna Lisiecka
Gość: prof. Andrzej Paczkowski (polski historyk, naukowiec, wykładowca akademicki, profesor nauk humanistycznych)
Data emisji: 3.01.2020
Godzina emisji: 21.30
pg/am