Okoliczności śmierci twórcy mongolskiego imperium do dzisiaj nie są jasne. Wiadomo, że zmarł w drugiej połowie sierpnia 1227 roku podczas oblężenia miasta Yinchuan w północnych Chinach. Ośrodek był stolicą imperium Zachodniego Xia – państwa założonego przez lud Tangutów z którym Czyngis-chan od 20 lat prowadził wojny.
Powstałe lata po jego śmierci relacje podają kilka wykluczających się przyczyn śmierci zdobywcy: upadek z konia, gangrena po ugodzeniu strzałą, śmierć w bitwie z Chińczykami, wreszcie – utrata krwi po tym, jak chan został podstępnie wykastrowany przez tangucką księżniczkę.
"Czarna śmierć". Stosowaliśmy zasadę #zostańwdomu już w średniowieczu. Dlaczego Polska ucierpiała mniej od innych państw Europy?
- Wszystkie te legendy zostały najprawdopodobniej stworzone w późniejszym czasie i nie uwzględniały - lub nawet świadomie ignorowały - faktu historycznego, a mianowicie, że rodzina i zwolennicy chana zostali poinstruowani, aby zachować śmierć chana jako najbardziej skrywaną tajemnicę –
A może jednak choroba
Zespół naukowców w składzie prof. Elena Varotto, prof. Francesco M. Galassi, prof. Maciej Hennenberg i prof. Wenepenga You opierając się na przekazach zawartych w "Historii (dynastii) Yuan", która przekazuje, że 18 sierpnia sześćdziesięciopięcioletni wówczas chan źle się poczuł z powodu gorączki, która trapiła go przez siedem kolejnych dni i w końcu zabiła. Brak wzmianek o bólach brzucha i wymiotach wyklucza tyfus.
Zdaniem autorów opracowania opublikowanego w "International Journal of Infectious Diseases" (Międzynarodowy magazyn chorób zakaźnych) Czyngis-chana pokonała najprawdopodobniej dżuma. Za tymi przesłankami przemawia czas trwania choroby i objawy, które pojawiły się u mongolskiego władcy. Dodatkowym argumentem na rzecz hipotezy o tym, że to „czarna śmierć” jest odpowiedzialna za zgon chana jest informacja na temat działalności Yelü Chucai, konfucjańskiego uczonego, który był głównym twórcą administracji imperium Czyngis-chana. Zachowały się dokumenty świadczące o tym, że w czasie kampanii przeciwko Tangutom w 1226 roku (rok przed śmiercią Czyngis-chana) Chucai ratował armię mongolską przed epidemią dżumy, lecząc tysiące wojowników rabarbarem. To dowodzi rozmiarów epidemii, która opanowała siły Mongołów.
Historia chorób zakaźnych. Najtragiczniejsza była dżuma, czyli "czarna śmierć"
Ostateczne rozwianie wątpliwości dotyczących przyczyny śmierci Czyngis-chana mogłoby dostarczyć znalezienie miejsca pochówku władcy. Nie jest ono jednak znane. Zgodnie z mongolskimi wierzeniami, ciało chana zachowywało nadnaturalną moc po jego śmierci. Dlatego pochówku dokonywano w tajemnicy, nie zdradzając nikomu jego miejsca. Zdarzały się też przypadki palenia zwłok.
Jeden z największych zdobywców w dziejach
Temudżyn, bo pod takim imieniem przyszedł na świat Czyngis-chan, urodził się w jednym z ważniejszych rodów mongolskich w drugiej połowie XII wieku. Mężczyzna zdołał zjednoczyć pod swoim przywództwem liczne ordy mongolskie, uzyskując tytuł chana. W 1206 roku został uznany przez wszystkie ludy Wielkiego Stepu za przywódcę i zaczął organizować państwo. Dzięki licznym podbojom podporządkował sobie cześć Chin, a jego imperium rozciągało się od Pekinu po Morze Kaspijskie.
International Journal of Infectious Diseases/bm