Najnowsze badania dowodzą, że noszenie obuwia sięga bardzo odległych czasów. Znalezione w Chinach kości sugerują, że ludzie nosili obuwie już 40 000 lat temu.
Większość obuwia nie przetrwała, niszczejąc i rozkładając się przez wieki. Najstarsze znane obuwie, to sandały przywiązywane do stóp za pomocą sznurków, a datowane na okres około 10 000 lat p.n.e. Niewątpliwie człowiek z Otzi, odkryty w Alpach tyrolskich w 1991 roku, którego zgon datowany jest na około 5300 lat temu, nosił już buty. Pośród świetnie zachowanych części jego garderoby znajdowały się także buty z niedźwiedziej skóry. Starsze znaleziska obuwia pochodzą w Ameryki Północnej i są datowane na okres od 6500 do 9000 lat temu. Jeszcze wcześniejsze mogą być ślady mokasynów z Francji datowane na czasy górnego paleolitu i kilka rysunków z jaskiń przedstawiających mężczyzn w obuwiu. Pochówki ujawniają koraliki przyszywane do ubrań dookoła stóp zmarłych, datowane aż na okres 24 000 lat temu, co także może wskazywać na noszenie obuwia.
Wcześniej badacze powszechnie sądzili, że człowiek prehistoryczny chodził boso. Ponieważ w paleolitycznych jaskiniach odkrywano ślady bosych stóp wysnuto wniosek, że ówcześni ludzie chodzili boso. Mimo, że wiedziano, iż żyli oni w bardzo zimnym klimacie. Okazuje się jednak, że kości stopy mogą zdradzić tajemnicę, kto chodził boso, a kto w obuwiu. Badania w tej kwestii przeprowadził profesor Erik Trinkaus z Instytutu Antropologii Uniwersytetu Waszyngtona w St. Louis w stanie Missouri i dowiódł, że widoczne są zmiany na kościach palców ludzkiej stopy będące wynikiem noszenia obuwia.
Erik Trinkaus wraz z Hongiem Shangiem z Instytutu Paleoantropologii Chińskiej Akademii Nauk w Pekinie dokonali analizy kości stóp różnych ludów. Wyniki swoich badań opublikowali w styczniowym numerze Journal of Archaeological Science. W swoich badaniach porównali kości starożytnego szkieletu z Chin z trzema grupami ludzkimi: współczesnymi mieszkańcami Ameryki, późno prehistorycznymi rdzennymi mieszkańcami Ameryki i późno prehistorycznymi Inuitami (zwani inaczej Eskimosami, rdzenna ludność obszarów arktycznych Kanady, Alaski, Grenlandii i Syberii).
„Jeżeli chodzisz boso, twój średni palec u nogi zwija sie do ziemi dając ci przyczepność, kiedy się odpychasz”, wyjaśnia współautor badań Erik Trinkaus. „Jeżeli regularnie nosisz Nike, mokasyny lub inny typ obuwia, właściwie kończysz stąpnięcie wypychając twój duży palec, a z mniejszą siłą stąpasz na twoich środkowych palcach”, dodał Trinkaus. Buty ponadto zmieniają sposób chodzenia osoby. Sztywna podeszwa może powodować, że palce zwijają się znacznie mniej, niż kiedy chodzimy na boso i mniejszy nacisk jest położony na kości. Trinakaus powiedział, że „Współcześni Amerykanie, którzy noszą buty mają miękki mały palec. Pierwsi mieszkańcy Ameryki chodzący na gołych stopach mieli silne i znaczne małe palce. Natomiast Inuici są gdzieś pośrodku”.
Trinkaus i Hong skwapliwie skorzystali z możliwości przebadania szkieletu liczącego 40.000 lat, znalezionego w jaskini Tianjuan w pobliżu Zhoukoudian w Chinach. Przeanalizowali także niedawno znaleziony szkielet z terenów Rosji (Sungir) liczący około 27.500 lat, u którego także zachowały sie kości palców u nóg, oraz szkielety Neandertalczyków, współczesnych Indian Peublo, oraz Inuitów z zachowanymi kośćmi palców. Naukowcy przekonali się, że zarówno Chińczyk jak i Rosjanin mieli zbudowane znacznie lżej kości środkowego palca w porównaniu do ich rozmiaru ciała. Palce należące do szkieletu znalezionego w Tianjuan były najbardziej podobne do Inuitów, pokazując, że ta osoba regularnie nosiła buty. Szkielet z Sungir został znaleziony z innym osobnikiem, który miał mnóstwo paciorków z kości słoniowej zawieszonych dookoła kostek i stóp, sugerując, że prawdopodobnie także i on nosił dość charakterystyczne obuwie.
Aby zbadać teorię palca u stóp, naukowcy przeprowadzili podobne badania na bardziej współczesnych przykładach. Notorycznie chodzący boso Indianie Pueblo w Ameryce posiadali znacznie bardziej silne kości średniego palca u stóp. Noszący buty Inuici, prowadzący niezwykle aktywny styl życia, posiadali średniej budowy kości środkowych palców, podczas gdy Neandertalczyk z niezwykle masywnymi kośćmi średniego palca nie zdradzał żadnych oznak noszenia obuwia.
Trinkaus twierdzi, że data noszenia pierwszego obuwia jest zbieżna z niezwykle ważną datą w dziejach ludzkości. „Zaczęła się kulturalna ewolucja”, tzn. okres paleolitu. „Zaczynamy widzieć zmiany różnego rodzaju, jak bardziej wyszukane zestawy narzędzi, początki sztuki. Znaleziska dotyczące nosicieli obuwia są kolejnym kawałkiem układanki” Trenton Holliday, profesor antropologii na Uniwersytecie Tulane w Nowym Orleanie, uważa że porównania kości palców z czasów prehistorycznych z bardziej współczesnymi nadają wiary badaniom Trinkausa, na tej podstawie można ustalić czy prehistoryczni ludzie nosili obuwie, bądź przynajmniej podeszwę.
Tytus Mikołajczak
[na podstawie Discovery News]