Coraz częściej pojawiają się doniesienia, że nowi właściciele zabytków albo świadomie je niszczą, albo o nie zupełnie nie dbają. Budynki są pod opieką konserwatorską, ale nabywcy jakby zupełnie się tym nie przejmowali. Jedna z głośniejszych ostatnio spraw dotyczy zburzenia zabytkowej przędzalni w Mysłakowicach na Dolnym Śląsku. Konserwator nakazał odbudowę obiektu. Mieszkańcy Szklarskiej Poręby, gdzie jeszcze stoi zabytkowy budynek po byłej hucie szkła nie chcą czekać. Wystosowali apel do Ministra Kultury i Sztuki z prośbą o wsparcie. Czy właściciele zabytków nie odpowiadają przed nikim? Czy konserwatorzy są bezsilni?
"Zabytki powinny być własnością państwa. Jeśli sprzedajemy je w prywatne ręce, to państwu potem nic do tego, co prywatny właściciel zrobi z takim miejscem" - pisze w wiadomości jeden ze słuchaczy Jedynki. Czy właściciel może nie wiedzieć, że na jego terenie znajduje się obiekt zabytkowy? - Takie postawienie sprawy zdaje się wątpliwe, choć jest to pewna prawidłowość, że pojawia się taka retoryka, gdy właściciel ma problemy, by spełnić normy ustawowe co do opieki nad zabytkami - mówi Piotr Żuchowski, generalny konserwator zabytków, wiceminister w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Reportaże w radiowej Jedynce >>>
Jak dodaje wiceminister, kwestia zabytków postindustrialnych i poprzemysłowych jest jedną z ważniejszych w obszarze ochrony zabytków, bo jest to problem, z którym systemowo nie próbowano się jeszcze zmierzyć. - Powoli są już podejmowane pewne działania i poszczególne zabytki są już chronione - opowiada konserwator, przyznając że sytuacja w tym aspekcie poprawia się.
Według historyka sztuki sytuacja, w której właściciel nie ma świadomości, że jego własność jest zabytkiem jest kuriozalna. Jak dodaje, taka informacja znajduje się w akcie notarialnym, który wystarczy przeczytać. - Przyznam szczerze, że ja w takie opowieści nie wierzę. Nieznajomość prawa nie zobowiązuje do tego, by go nie przestrzegać - podkreśla Michał Krasucki, historyk sztuki i prezes Warszawskiego Oddziału Towarzystwa Ochrony nad Zabytkami.
Jak wyjaśnia wiceminister, wielu właścicieli kupując grunt bardziej myśli o ziemi, niż o znajdujących się na tym terenie obiektach. - Główny problem polega na tym, że aby mówić systemowo o skutecznej ochronie zabytków, prócz działań, które są ustawowymi i zabezpieczającymi ten zabytek, żeby zagospodarować ten obiekt, nie naruszając jego autentycznej substancji trzeba znaleźć dla niego funkcję - mówi Piotr Żuchowski. Właśnie ta kwestia przysparza najwięcej problemów ich właścicielom.
Nauka w portalu PolskieRadio.pl >>>
W programie gościli: Piotr Żuchowski, generalny konserwator zabytków, wiceminister w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego i Michał Krasucki, historyk sztuki i prezes Warszawskiego Oddziału Towarzystwa Ochrony nad Zabytkami. Zapraszamy do wysłuchania reportażu "Zabytek rzecz nabyta" Magdy Skawińskiej oraz dyskusji, która odbyła się po nim.
Magazyn Reporterów Jedynki "Bez znieczulenia" poprowadził Jerzy Zawartka.
sm/ag