Dwa polskie zwycięstwa nad komunizmem w XX w.
Człowiek o niewzruszonym profilu wolnościowym i niepodległościowym. Także popularyzator sportu, prekursor praw zwierząt. Zygmunt Nowakowski, jeden z najpopularniejszych mieszkańców Krakowa lat 30. ub. wieku, bo o nim mowa, urodził się w tym mieście 22 stycznia 1891 roku, 130 lat temu, w rodzinie urzędnika Błażeja Tempki i nauczycielki Heleny Nowakowskiej. Za życia znany, słuchany, czytany.
22:04 Jedynka-20-01-2021-przystanek-historia.mp3 Zygmunt Nowakowski, zapomniany emigracyjny Jasienica (Przystanek historia/Jedynka)
Stan wojenny w Polsce. Koniec karnawału Solidarności
Człowiek wielu talentów
Dr Paweł Chojnacki, badacz emigracji z IPN, wspomina, że wybuch II wojny światowej przerwał życie twórcze Zygmunta Nowakowskiego w apogeum, kiedy był jedną z najbarwniejszych postaci Krakowa lat 30. Najprawdopodobniej kontynuowałby karierę literacką i dziennikarską. - W "Ilustrowanym Kurierze Codziennym" pisał niedzielne, bardzo sławne w całej Polsce felietony i był porównywany z Antonim Słonimskim, felietonistą najwyższej rangi - mówi historyk. Przed wojną triumfy odnosił napisany w 1937 roku dramat "Gałązka rozmarynu" o legionistach.
Zygmunt Nowakowski był człowiekiem wielu talentów, nie tylko literackich. Był nawet aktorem, pierwszym aktorem, który obronił doktorat na Uniwersytecie Jagiellońskim. W czasie wojny przedostał się do Francji, a potem do Wielkiej Brytanii, gdzie działał na emigracji. Po wojnie jego felietony ukazywały się w Radiu Wolna Europa.
Skazany na zapomnienie
Dr Paweł Chojnacki nazywa go emigracyjnym Jasienicą, ponieważ obaj pisali historyczne teksty w latach 50. i 60. Zauważa, że u Jasienicy widoczna była postawa antyniemiecka i ograniczanie roli Kościoła. - Tego w tekstach Nowakowskiego nie ma - mówi. Zdaniem gościa Programu 1 Polskiego Radia Zygmunt Nowakowski nie ma szans zająć pozycji takiej, jaką zdobył Paweł Jasienica. - Nie mamy książek Nowakowskiego, żeby porównywać go z Jasienicą - wyjaśnia.
Planowane jest wznowienie "Wieczorów pod dębem", czyli zbioru felietonów o historii Polski. Historyk ma też nadzieję na publikację większej części gawęd. Podkreśla, że komuniści doprowadzili do tego, że pisarz został usunięty ze zbiorowej pamięci z zemsty za jego emigracyjną działalność. Dlatego chciałby postawić Zygmuntowi Nowakowskiemu pomnik, ale nie taki ze spiżu, ale publikując jego książki.
W trakcie rozmowy można usłyszeć fragmenty dramatu "Gałązka rozmarynu" oraz felietonu "Zygmunta Nowakowskiego list do Krakowa" z 1953 roku (RWE).
🟥 Zaginiony fotograf zniszczonej Warszawy. Co stało się z Antonim Snawadzkim? Nasz bohater jako osiemnastolatek rzucił...
Opublikowany przez Instytut Pamięci Narodowej Wtorek, 19 stycznia 2021
W audycji również:
O książce "Po stronie dobra. Księga dedykowana Zofii i Zbigniewowi Romaszewskim", red. Cecylia Kuta i Mariusz Krzysztofiński. Publikacja IPN to efekt wspólnej pracy naukowców i świadków historii, którzy podzielili się wspomnieniami o Zofii i Zbigniewie Romaszewskich. Państwo Romaszewscy byli zaangażowani w działalność opozycyjną od lat siedemdziesiątych XX w. Służyli pomocą finansową i prawną prześladowanym robotnikom po Czerwcu '76, nagłaśniali przypadki represji, informowali społeczeństwo o jego prawach. Działali w Komisji Interwencji i Praworządności - najpierw w Regionie Mazowsze, następnie w strukturach krajowych NSZZ "Solidarność". W stanie wojennym założyli nielegalne Radio "Solidarność", co zakończyło się ich aresztowaniem i osadzeniem w więzieniu. Po 1989 r. aktywnie włączyli się w budowę niepodległego, demokratycznego państwa, Zbigniew Romaszewski został senatorem, Zofia Romaszewska stanęła na czele Biura Interwencji Senatu RP.
"Było, będzie", czyli o najciekawszych wydarzeniach organizowanych przez IPN oraz o wybranych artykułach zamieszczonych na portalu przystanekhistoria.pl.
Czytaj także:
Audycja powstała przy współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej i portalem IPN PrzystanekHistoria.pl.
***
Tytuł audycji: Przystanek Historia
Prowadziła: Dorota Truszczak
Gość: dr Paweł Chojnacki, badacz emigracji z Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN w Krakowie oraz z Instytutu Historii PAN)
Data emisji: 20.01.2021
Godzina emisji: 19.07
ag