Naukowcy zostali docenieni za nowatorskie badania dotyczące procesów zachodzących w mózgu podczas czytania.
Dr hab. Marcin Szwed i prof. Laurent Cohen w ramach trwającej od 2007 roku współpracy naukowej wykazali, że grupy neuronów w korze wzrokowej wydają się specjalizować w czytaniu tekstu, i że jest to zjawisko niezależne od kultury i systemu pisma.
- Czytanie to jest takie dziwne zwierze w mózgu - mówi obrazowo Marcin Szwed. Wyjaśnia, że o ile człowiek rodzi się z instynktem do mówienia, czego przykładem są dzieci, które gaworzą już w wieku niemowlęcym, to czytanie nie jest odruchowe. Wcześniej musiało się pojawić pismo, a pismo historycznie jest stosunkowo młode. I jest to coś, co nie powstało w wyniku ewolucji. Więc czytania należy się nauczyć. Dziecko pozostawione same sobie nauczy się mówić, ale nie nauczy się czytać.
Eksperymenty pary naukowców wykazały, że u osób niewidomych czytanie za pomocą alfabetu Braille'a pobudza te same obszary wzrokowe, co zwykłe czytanie u osób widzących. Był to przełom, gdyż okazało się, że specjalizacja korowa mózgu wynika ze specyfiki zadania - część wzrokowa kory mózgowej nauczyła się czytać brajlem, choć, przynajmniej w założeniu, powinna to była wziąć na siebie jej część dotykowa.
Eksperyment pokazał, że mózg jest bardziej plastyczny, niż naukowcy wcześniej zakładali, a obszary kory mózgowej, odpowiedzialne za wzrok czy słuch, potrafią się przestawić na odbiór informacji z innych zmysłów.
---
Polsko-Francuska Nagroda Naukowa została ustanowiona w 2019 roku przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej, Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego, Nauki i Innowacji (MESRI) we Francji oraz Francuską Akademię Nauk z okazji Polsko-Francuskiego Roku Nauki. Jej celem jest wspieranie i promowanie polsko-francuskiej współpracy naukowej.
Do pierwszego konkursu zgłoszono 51 nominacji. Wyboru laureatów dokonała Kapituła złożona z wybitnych uczonych z Francji i Polski, powołana przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej i Francuską Akademię Nauk. Wysokość nagrody wynosi 15 tys. euro dla każdego z laureatów.
Zapraszamy do wysłuchania całej audycji, z której można dowiedzieć się, jak mózg uczy się czytania i dlaczego, niezależnie od kultury, języka i alfabetu, za czytanie odpowiada zawsze ten sam obszar mógu.
***
Tytuł audycji: Eureka
Prowadzi: Krzysztof Michalski
Gość: prof. Marcin Szwed (kognitywista, Instytut Psychologii Uniwersytetu Jagiellońskiego)
Data emisji: 30.12.2019 r.
Godzina emisji: 19.07
ag