Maanam, Perfect i U2 – oni śpiewali o stanie wojennym

Tak wstrząsające wydarzenie, jakim był stan wojenny, wprowadzony w Polsce 13 grudnia 1981 roku, musiało znaleźć odbicie w twórczości artystów rockowych. Muzycznym zapisem tamtych mrocznych czasów są m.in. piosenki zespołów Maanam i Perfect oraz jeden z największych przebojów irlandzkiej grupy U2.

Maanam na Przeglądzie Piosenki Prawdziwej - Zakazane Piosenki w 1981 roku

Foto: PAP / M. Hołyński

Nocny patrol czuwa

Muzycy Maanamu – jednego z najpopularniejszych polskich zespołów początku lat 80. – na własnej skórze odczuli grozę stanu wojennego. Na ulicach miast panoszyły się wtedy uzbrojone i mające pełną władzę nad obywatelami oddziały ZOMO. – Pamiętam taką scenę, jak z czarnego snu. Zostajemy zatrzymani. Z samochodu wytacza się kompletnie pijany dowódca i wymachuje bronią przed naszymi twarzami. Młodsi rangą musieli go uspokajać, aby nie doszło do jakiegoś tragicznego zdarzenia – wspominał Marek Jackowski w wywiadzie dla portalu wNas.pl. – Boże, jak się wtedy baliśmy. Pamiętam pytanie jednego z tych młodszych zomowców: "Skąd idziecie we mgle?". Nie wiem dlaczego, ale zapamiętałem to pytanie na całe życie...

Artystycznym efektem tamtych ponurych dni był album zatytułowany "Nocny patrol", wydany w 1983 roku. Tytułowy utwór otwierają słowa: "Nocny patrol czuwa, kroczy ochoczo, zagląda do okien, rozgląda się wokół". Na płycie znalazła się też piosenka "To tylko tango", ze słynną partią werbli, które na Liście Przebojów Trójki zastępowały utwory Maanamu w okresie, gdy zakazano emisji utworów zespołu. Stało się tak po tym, jak muzycy odmówili zagrania koncertu na zjeździe Komunistycznej Młodzieży z Polski i ZSRR w Sali Kongresowej.

źródło: YouTube / Maanam

Chcemy bić ZOMO

W mrocznych czasach stanu wojennego powstawał też drugi album grupy Perfect - "UNU". Jego zagadkowy tytuł został zaczerpnięty z tablic rejestracyjnych ówczesnych samochodów wojskowych, których nie brakowało na ulicach. Choć w tekstach piosenek autorstwa duetu Zbigniew Hołdys i Bogdan Olewicz nie było bezpośrednich odniesień do polityki, w posępnym "Objazdowym niemym kinie" można odczuć klimat apatii i poczucie beznadziei, jakie ogarnęły dużą część społeczeństwa:

"Zamykam strach na niewidzialny klucz

I moja twarz jest niewidzialna już

Gdy wchodzę w tłum, pułapka szczerzy kły

I z ust do ust nie frunie żaden krzyk".

Umieszczanie wywrotowych tekstów na popularnych płytach tamtych czasów nie wchodziło w grę – funkcjonariusze Głównego Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk dbali o to, aby takie treści nie trafiały do świadomości mas. Na więcej można było sobie pozwolić na koncertach: tam niewinne słowa "nie bój się tego wszystkiego" zmieniały się w ustach Grzegorza Markowskiego w "nie bój się tego Jaruzelskiego". Natomiast refren przeboju "Chcemy być sobą" publiczność spontanicznie przerabiała na "chcemy bić ZOMO".

źródło: YouTube / MTJ Wytwórnia Muzyczna

Smutny Nowy Rok

Echa wydarzeń znad Wisły rozchodziły się po całym świecie i dotarły m.in. do uszu Bono, wokalisty mocno wtedy zaangażowanej społecznie irlandzkiej grupy U2. – Oglądałem telewizyjne wiadomości i nagle zobaczyłem czołgi na ulicach Warszawy. Poczułem złość i wielkie wzburzenie. Słowa na papier przelałem w ciągu kilku chwil – opowiadał w wywiadzie Bono.  

W efekcie powstał utwór "New Year's Day" - jeden z największych hitów wczesnego etapu kariery U2, sztandarowy kawałek z wydanej w 1983 roku płyty "War". Choć przekaz trafił do milionów fanów, wielu z nich mogło się nie zorientować, że w piosence chodzi o stan wojenny w Polsce, bo jej tekst opowiada o miłości na tle bliżej nieokreślonych zawirowań społecznych. Tak wyraziła się poetycka dusza Bono i jego chęć napisania uniwersalnego utworu, aktualnego w każdych czasach i pod różną szerokością geograficzną. W tym wypadku szczęśliwie nie zadziałała już odgórna cenzura. 

źródło: YouTube / U2

kc