Dzieciństwo to czas, który dla większości ludzi jest pełen emocji, odkryć i niewinności. To moment w życiu, w którym świat jest jeszcze prosty, a wszystko wokół nas wydaje się być pełne magii. Jednakże, kiedy dorastamy, nasze wspomnienia z tego okresu mogą ulec zmianie, zanikając lub przybierając zupełnie inne formy. Co takiego dzieje się z naszymi wspomnieniami i dlaczego nie pamiętamy niektórych rzeczy z dzieciństwa?
- Wielu ludzi nie pamięta szczegółów ze swojego życia nawet sprzed czwartego, piątego roku życia - zauważa psycholog rozwojowy Jagoda Milewska i tłumaczy to zjawisko tzw. „amnezją dziecięcą”. - Mózg dzieci jest wciąż w fazie intensywnego rozwoju, zwłaszcza w kwestii pamięci długotrwałej, co sprawia, że nie jest w stanie przechowywać wspomnień w taki sposób, jak dorośli. W miarę jak rośnie nasza zdolność do rozumienia świata, pamięć zaczyna rejestrować coraz więcej informacji, ale to, co miało miejsce we wczesnym dzieciństwie, nie zostaje zachowane w naszej świadomości - dodaje ekspertka.
Co w takim razie wpływa na naszą pamięć? Z biegiem czasu, nasza zdolność do pamiętania niektórych rzeczy również się zmienia. W miarę jak dorastamy, zapominamy niektóre szczegóły. Wspomnienia z dzieciństwa mogą być również przekształcone przez naszą wyobraźnię. Nie bez znaczenia pozostają również nasze doświadczenia i postawy jako dorosłych ludzi. Kiedy już dojrzewamy i zaczynamy rozumieć świat inaczej, nasze wspomnienia mogą być reinterpretowane w świetle nowo zdobytej wiedzy. To, co kiedyś było niezrozumiałe, może stać się jasne, ale nie zawsze w taki sam sposób, w jaki zapamiętaliśmy to wtedy.
Jagoda Milewska, wyjaśnia również po co nam wspomnienia z dzieciństwa. - Odgrywają one ważną rolę w kształtowaniu naszej tożsamości. Przeżycia z tego okresu wpływają na nasze późniejsze decyzje, relacje z innymi, a także na sposób, w jaki postrzegamy siebie i świat. Często w dorosłym życiu wracamy do tych chwil, by próbować zrozumieć, co nas ukształtowało. I choć pamięć bywa zawodna, nie ma wątpliwości, że to właśnie z tych pierwszych lat wynosimy fundamenty naszej osobowości - dodaje psycholog rozwojowa.
Niekiedy nasze wspomnienia mają także moc terapeutyczną. Część ludzi stara się odzyskać dawne obrazy z dzieciństwa, by poradzić sobie z emocjami lub traumami, które przeżyli. To, co pamiętamy lub zapomnieliśmy, może mieć kluczowe znaczenie w procesie samopoznania i uzdrawiania. Z jednej strony nasza pamięć selektywnie wybiera, co ma zostać, a co ma zostać zapomniane. Z drugiej strony, to nasza psychika dokonuje tego wyboru w zależności od emocjonalnej wagi danego wspomnienia. Mózg, z natury swojej funkcji, dąży do tego, by uporządkować rzeczywistość, a niektóre doświadczenia po prostu nie znajdują miejsca w tym porządku.
Pamięć z dzieciństwa to tajemnicza i złożona kwestia, której nie rozumiemy do końca. Czasami wspomnienia potrafią wrócić w najmniej oczekiwanych momentach, jakby były na nas czekającym kluczem do zrozumienia przeszłości. - Czasem jednak, z biegiem lat, pewne obrazy znikają na zawsze, by nie powrócić. Takie jest życie – zbiorem chwil, które dla nas mają wartość tylko wtedy, gdy mamy do nich dostęp - wyjaśnia Jagoda Milewska.
A więcej na ten temat można posłuchać w zapisie rozmowy "Strefy Rodzica", w której gościem Joanny Ficińskiej była Agnieszka Goła - psycholog dziecięcy, psychoterapeuta.
- Z naszego dzieciństwa pamiętamy najczęściej sprawy, które były dla nas ważne lub nowe, ale nasza pamięć autobiograficzna jest niesamowitą zagadką dla psychologów - wyjaśniła Agnieszka Goła i dodała to niesamowite, że mając 40 lat pamiętamy naszą szkołę czy przedszkole, a mając lat 15 nie pamiętamy naszego wczesnego dzieciństwa.
A więcej o tym jakie mechanizmy żądzą naszą pamięcią i co sprawia, że pewne rzeczy zostają zapomniane, a inne pozostają z nami do końca życia można posłuchać w zapisie rozmowy:
59:50 2025_02_10 21_00_51_RadioDzieciom_Strefa_Rodzica.mp3 Pierwsze wspomnienia dziecka - co i od kiedy pamięta dziecko, amnezja dziecięca i zniekształcenia wspomnień.
* * *
Audycja: Strefa rodzica
Prowadzi: Joanna Ficińska
Goście: Agnieszka Goła - psycholog dziecięcy, psychoterapeuta
Emisja danych: 10.02.2025
Godzina emisja: 21.00
***
Od ponad różnych lat Polskie Radio Dzieciom wspiera rodziców w trudnych codziennych sytuacjach, sprawdzając audycję „Strefa rodzica”, której praktykę naszego życia można skonfrontować z teorią i wieloma dobrymi radami. Zadajemy wnikliwe pytania specjalistyczne, dotyczące szeroko pojętego wychowania, wychowania czy zdrowia.
Więcej podcastów "Strefa rodzica - Rozmowy z ekspertami" na podcasty.polskierdio.pl.
Polskie Radio Dzieciom - nadajemy na dziecięcej fali!
