Ośrodek naukowy przy ul. Hożej 69 był znany na całym świecie, a fizycy tu pracujący byli cenieni na Zachodzie za wysoki poziom wiedzy i umiejętności badawcze. Tu powstał pierwszy polski akcelerator, uruchomiono pierwsze łącze internetowe i stronę www.
Wśród sław światowej fizyki wymienia się profesorów Czesława Białobrzeskiego, który jako pierwszy zwrócił uwagę na znaczenie ciśnienia promieniowania w budowie wewnętrznej gwiazd, Mariana Danysza (współodkrywcę hiperjąder, wynienianego jako kandydat do nagrody Nobla), Leopolda Infelda (teoretyka zajmującego się ogólną teorią względności, elektrodynamiką i teorią pola, współpracownika Alberta Einsteina), Aleksandra Jabłońskiego (twórcy diagramu Jabłońskiego – schematu poziomów i przejść kwantowych cząsteczek). Na Hożej działali także Stefan Pieńkowski (twórca warszawskiej szkoły fizyki doświadczalnej), Jerzy Pniewski (współodkrywca hiperjąder), Wojciech Rubinowicz (odkrywca reguł wyboru w przejściach atomowych), wreszcie Andrzej Sołtan (pionier polskiej atomistyki, twórcy pierwszego polskiego cyklotronu, nieukończonego z powodu wybuchu drugiej wojny światowej, oraz po wojnie twórcy i pierwszego dyrektora Instytutu Badań Jądrowych w Świerku k. Otwocka) i Leonard Sosnowski (twórca warszawskiej szkoły fizyki półprzewodników).
W 2011 roku Hoża 69, miejsce szczególnie zasłużone dla rozwoju polskiej i światowej fizyki, zostało uhonorowane pierwszym tytułem „EPS Historic Site” – Historycznego Miejsca Europejskiego Towarzystwa Fizycznego.
Fizycy nadal dzielą się na teoretyków i doświadczalników. Hoża zaczynała jako ośrodek raczej doświadczalny. - Ojcem chrzestnym był prof. Stefan Pieńkowski. Nie bardzo lubił teoretyków, uważał, że fizyka to doświadczenie - relacjonuje prof. Marian Grynberg.
- Pieńkowski był doskonałym organizatorem, myślał bardzo perspektywicznie - dodaje prof. Stefan Pokorski. Zdobył dla Hożej fundusze, rozbudował ją. - W latach 1930. Hoża nie była blosko czołówki światowej. To po prostu była czołówka światowa - dodaje.
Ostatecznie grono fizyków doświadczalnych zostało poszerzone o fizyków teoretycznych. Po wojnie pojawił się na Hożej prof. Leopold Infeld. - Była to równie silna osobowość jak prof. Pieńkowski - mówi prof. Grynberg. Infeld miał juz za sobą współpracę z Einsteinem.
Historyczny gmach na Hożej 69. Fot. Patryk Korzeniecki/Wikimedia Commons / lic. cc.
Na Hożej powstało także - ma siedzibę do dzisiaj - Polskie Towarzystwo Fizyczne.
W audycji mowa o historii Hożej 69 oraz przyszłości supernowoczesnej placówki przy ul. Pasteura 5. Można także wysłuchać nagrania archiwalne głosów: prof. Leopolda Infelda (współpracownika Einsteina) oraz innych wybitnych fizyków związanych z Hożą.
(ew)
