Jak wykazali naukowcy, wystarczy pobudzić do działania tylko jeden gen (hPrm1), kodujący wytwarzanie protaminy, aby jądro pobranej od owcy komórki ciała – fibroblastu – w ciągu 48 godzin uzyskało strukturę typową dla główki plemnika. Zwykły plemnik owcy ma jeszcze wić i jest dwukrotnie mniejszy (komórka ciała ma w sobie materiał genetyczny ojca i matki, plemnik ich syna – tylko połowę).
Protaminy to białka, dzięki którym materiał genetyczny w plemniku jest bardzo ciasno upakowany. Przerabiając jądro komórkowe na plemnik można będzie ułatwić badania nad klonowaniem i obniżyć ich koszt.
Publikacja wyników w prestiżowym piśmie „Cell Reports" jest uwieńczeniem 10 lat pracy nad re-modulacją i re-programowaniem somatycznego jądra komórkowego. Autorami badań są naukowcy z Włoch, Francji i Polski. Główni autorzy, dr Domenico Iuso oraz dr Marta Czernik, są silnie powiązani z krakowskim środowiskiem naukowym: dr Iuso część swoich badan prowadził w Instytucie Zootechniki w Krakowie, a dr Czernik jeden ze swoich doktoratów ukończyła w Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Ci młodzi naukowcy pracowali, a wcześniej przygotowywali prace dyplomowe i doktorskie pod kierunkiem kolejnego autora publikacji, prof. dr hab. Grażyny Ptak.
Prof. Ptak, embriolog, reprezentująca Instytut Zootechniki - Państwowy Zakład Badawczy, rozpoczęła prace nad przeprogramowaniem jądra komórkowego we Włoszech już w 2008 roku, dzięki uzyskaniu funduszy z najbardziej prestiżowego unijnego programu IDEAS promującego badania naukowe.
Badaniami ze strony włoskiej kierował prof. Pasqualino Loi przy współpracy z pozostałymi naukowcami z Włoch oraz z Francji.
Jak zaznaczyła prof. Ptak, opublikowana właśnie praca będzie miała ogromny wpływ na rozwój badan podstawowych z dziedziny biologii komórkowej. Będzie też ważna dla rozwoju technologii uzyskiwania zwierząt transgenicznych używanych w medycynie, na przykład transplantologii, a także w klonowaniu ginących gatunków czy zwierząt hodowlanych o szczególnie korzystnych cechach genetycznych.
(PAP)
