Długi połóg neandertalek

Neandertalczycy wyginęli, bo zbyt wolno się rozmnażali.

Neandertalczycy mogli wyginąć z powodu zbyt wolnego rozmnażania się i zbyt niskiej „wydajności energetycznej”. Naukowcy doszli do takiego wniosku po przeanalizowaniu czaszki neandertalskiego noworodka z jaskini Mezmajskaja w Rosji. Badania przeprowadził międzynarodowy zespół pod kierunkiem naukowców z Uniwersytetu w Zurychu.

Maleńki neandertalczyk zmarł zaraz po swoich narodzinach i został starannie pochowany. Dzięki wysiłkowi prehistorycznych krewnych sprzed 40 tys. lat, szczątki noworodka dotrwały do naszych czasów w niezłym stanie – zachowało się aż 141 kawałków kości. Naukowcy mogli na ich podstawie zrekonstruować komputerowo szkielet dziecka. Okazało się, że mózg dziecka miał dokładnie takie same rozmiary, jak mózg zwykłego ludzkiego noworodka – jego objętość wynosiła około 400 cm sześciennych. Jednak szkielet małego neandertalczyka był dużo masywniejszy niż ludzki.

Jeżeli większe były noworodki, czy miednice neandertalskich kobiet były szersze, aby podołać porodowi? Okazuje się, że tak. Badacze zrekonstruowali miednicę jednej z nich na podstawie częściowo zachowanego szkieletu z jaskini Tabun w dzisiejszym Izraelu, odkrytego w latach 30. XX wieku. Dzięki tej rekonstrukcji mogli oni przeprowadzić symulację komputerową porodu. Mimo fizjologicznych „udogodnień”, poród był w przypadku neandertalek równie trudny jak ludzki – wszystko przez fakt, że dzieci neandertalskie miały większe czaszki w części twarzowej.

Prawdziwe „schody”, jak wykazali naukowcy, zaczynały się jednak dopiero po porodzie. Rozwój neandertalskich dzieci był bowiem nieco inny niż ludzkich. Do rekonstrukcji rozwoju osobniczego małych neandertalczyków badacze posłużyli się dwoma szkieletami dzieci gatunku Homo neanderthalensis w wieku 19 i 24 miesięcy, odkrytymi w Syrii. Badania wykazały, że mózg neandertalczyków we wczesnym dzieciństwie powiększał się szybciej niż u ludzi. To pociągało za sobą poważne konsekwencje – taki szybki rozwój tak ważnego organu wymagał przyjmowania przez neandertalskie dzieci dużych ilości białka i tłuszczów. A to oznaczało, że ich matki musiały odżywiać się dużo lepiej, by wytworzyć większe ilości odpowiednio bogatego w te elementy mleka. Jak wiadomo, w epoce lodowcowej, kiedy żyli neandertalczycy, nie zawsze dostęp do odpowiedniej diety był zapewniony. Z tego powodu najprawdopodobniej neandertalki nie mogły rodzić tak często, jak kobiety Homo sapiens. Wygląda również na to, że szybki przyrost mózgu u neandertalczyków nie przekładał się na wcześniejsze dojrzewanie przedstawicieli tego gatunku.

Być może jest to kolejna cegiełka, którą dokładamy do naszej wiedzy o przyczynach całkowitego wyginięcia naszych najbliższych ewolucyjnych krewnych. Neandertalczycy mieli niższą „wydajność energetyczną” niż Homo sapiens i potrzebowali więcej pożywienia, by przetrwać. Wyniki badań ukazały się w najnowszym numerze tygodnika “Proceedings of the National Academy of Sciences”.

Eugeniusz Wiśniewski