Skarby w Kanale La Manche

Odkryty na dnie Kanału La Manche wrak zwiera tony złota.

W minioną niedzielę poinformowano o odkryciu wraku HMS Victory, okrętu wojennego króla brytyjskiego Jerzego I. Odkrycia dokonała pochodząca z Florydy firma Odyssey Marine Exploration, specjalizująca się w poszukiwaniach wraków.

Płetwonurkowie Odyssey dwa lata temu znaleźli inny wrak ze skarbem wartym 500 mln dolarów. Wówczas o jego przynależność „kłóciły” się Wielka Brytania i Hiszpania – każde państwo uznało zatopiony okręt za „swój”. Nic dziwnego, że i nowe odkrycie budzi wiele emocji.
W przypadku najnowszego odkrycia władze brytyjskie – a dokładniej Ministerstwo Obrony Narodowej – ogłosiły już, że żadne prace eksploracyjne na wraku nie mogą rozpocząć się bez ich zgody. HMS Victory zatonął w 1744 roku. Według danych historycznych, kiedy szedł pod wodę, na jego pokładzie znajdowało się 900 osób i… 4 tony złotych monet.

Lokalizacja wraku nie została, oczywiście, podana. Specjaliści z Florydy powiedzieli tylko, że znaleźli wrak „80 km od miejsca, gdzie miał zatonąć”. Reprezentanci Odyssey Marine Exploration pokazali zdjęcia okrętowej armaty z nazwą okrętu i wybitymi na niej inicjałami brytyjskiego władcy. HMS Victory zalega na głębokości ok. 100 m.

Do tej pory z wraku wydobyto tylko dwa działa. Na pokładzie zatopionego statku jest ich jeszcze 29 i właśnie na ich podstawie dokonano identyfikacji okrętu. Oryginalnie HMS Victory, najbardziej uzbrojony okręt swoich czasów, miał na pokładzie 110 armat. Victory z XVIII wieku to jednak inna jednostka niż okręt admirała Nelsona spod Trafalgaru, powstały później, co więcej, piąty już pod tą samą nazwą. Wszystkie poprzednie wersje zatonęły.

Historia odkrytego właśnie wraku HMS Victory niesie ze sobą wzruszający epilog. XVIII-wieczne źródła, m.in. gazety, uznały, że okręt rozbił się na skałach jednej z wysp na Kanale. Wpłynęło to negatywnie na pośmiertną sławę sir Johna Balchina, który dowodził brytyjskim okrętem i który wcześniej uchodził za niezwykle zdolnego nawigatora. Namierzona właśnie lokalizacja wraku wskazuje jednak na inny koniec HMS Victory. Jest także szansą na zbadanie ostatnich chwil jej załogi. – To zaskakująca wieść dla rodziny – mówi Robert Balchin, 66-letni potomek pechowego kapitana. - To tak, jakby on ponownie ożył. 

HMS Victory powracał do portu z Lizbony, wioząc 100 tys. portugalskich złotych monet. Eksplorację wraku sfilmuje kanał Discovery.

Międzynarodowe kontrowersje budzi jednak sama działalność firmy Odyssey Marine Exploration. W 2007 roku z dna Oceanu Atlantyckiego płetwonurkowie Odyssey podnieśli 17 ton srebrnych monet. Wówczas do statku przyznały się Wielka Brytnia i Hiszpania. Przedstawiciele tego ostatniego kraju uważali, że wrak jest pozostałością hiszpańskiego galeonu "Nuestra Señora de las Mercedes y las Animas", który zatonął w 1804 roku. Rząd Hiszpanii podał nawet Odyssey Marine Exploration do sądu, aby odzyskać skarb wydobyty z wraku, a sprawa nie doczekała się jeszcze swojego finału. Płetwonurkowie z Florydy kilkakrotnie byli już zatrzymywani na wodach terytorialnych Hiszpanii, a osoby z hiszpańskich kręgów rządowych mówią o firmie Odyssey Marine Exploration jako o współczesnych piratach.

Relacje firmy z Wielką Brytania są dużo lepsze. Odyssey już jakiś czas temu podpisało z rządem brytyjskim umowę o poszukiwaniach i eksploracji okrętu HMS Sussex, który zatonął w 1694 roku z pewną ilością złota na pokładzie. Teraz najprawdopodobniej zostanie spisany kolejny kontrakt – na HMS Victory. Co zatem przyniesie wymierne korzyści Wielkiej Brytanii, jest powodem strat dla Hiszpanii. Czyżby zatem Francis Drake był wiecznie żywy?

Eugeniusz Wiśniewski