Nauka - co będzie warte uwagi w roku 2012
Redakcja pisma "Science" wytypowała tematy, które warto śledzić w zbliżającym się roku 2012. Wśród nich są: bozon Higgsa, komórki macierzyste i neutrina (być może szybsze od światła).
Bozon Higgsa. W ciągu najbliższego roku zajmujący się cząstkami elementarnymi fizycy albo znajdą wreszcie zapowiadaną od lat "boską cząstkę", albo udowodnią, że ona nie istnieje (a raczej - że nie ma właściwości, które przypisuje jej obowiązująca teoria). Ilość danych zebranych dzięki Wielkiemu Zderzaczowi Hadronów w laboratorium CERN jest tak olbrzymia, że niemal na pewno pozwoli na ostateczne rozstrzygnięcie.
Neutrina szybsze niż światło. Sensacyjne doniesienia o neutrinach poruszających się szybciej od światła pomiędzy siedzibą CERN w Szwajcarii a włoskim laboratorium Gran Sasso mają być w roku 2012 zweryfikowane podczas eksperymentu MINOS - tym razem neutrina pokonają 735 kilometrów z Fermilabu (Fermi National Accelerator Laboratory w Batavii w Illinois) do kopalni Soudan w Minnesocie. Eksperyment ma zostać przeprowadzony na początku roku 2012.
Metabolizm komórek macierzystych. Znajomość sposobu wykorzystania energii przez komórki macierzyste oraz powstających produktów metabolicznych mogą pomóc w zrozumieniu procesu ich różnicowania się. Warto przyglądać się badaniom nad zachowaniem komórek macierzystych w organizmie - oraz nad sposobami wpływania na te procesy zarówno w laboratorium, jak i w organizmie pacjenta.
Genetyka epidemii. Ogromny postęp w dziedzinie badań DNA sprawił, że genom bakterii, którego zsekwencjonowanie trwało kiedyś lata można teraz poznać w jeden dzień. Dzięki temu można będzie śledzić zachowanie patogenów dokładniej niż kiedyś, sprawdzać, czy bakterie są podatne na antybiotyki i jak się rozprzestrzeniają. Można będzie badać także przyczyny historycznych epidemii.
Leczenie upośledzenia umysłowego. Obniżona sprawność umysłowa związana z zespołem Retta, łamliwego chromosomu X czy zespołem Downa mogłaby się wydawać nieodwracalna - zaburzenia w rozwoju mózgu pojawiają się jeszcze przed narodzinami. Jednak najnowsze badania mysich modeli sugerują, że niektóre objawy poznawcze i behawioralne mogą być odwracalne. Metody leczenia oddziaływujące na czynniki wzrostowe lub receptory dla neuroprzekaźników w mózgu są obecnie badane podczas badań klinicznych na ludziach, a ich wyniki powinny być znane w roku 2012. Zapewne pojawią się także nowe pomysły na terapie.
Curiosity na Marsie. Powodzenie misji Mars Science Laboratory (MSL), która kosztowała ponad 2,6 miliarda dolarów będzie zależało od udanego lądowania w sierpniu. Nowy sposób lądowania - najpierw za pomocą spadochronów, a w końcowej fazie - latającego dźwigu (sky crane) z napędem rakietowym - powinien pozwolić na łagodne posadzenie ważącego 900 kilogramów i zasilanego energią nuklearną łazika "Curiosity" na powierzchni Marsa. Dzięki temu można będzie nie tylko pobrać próbki, ale nawet wysłać je na Ziemię (transportem zajmie się kolejna misja). Jeśli lądowanie się nie uda, może to mieć katastrofalne skutki dla amerykańskiego programu kosmicznego.
W końcu go znajdą?
W ciągu najbliższego roku zajmujący się cząstkami elementarnymi fizycy w CERN albo znajdą wreszcie zapowiadaną od lat "boską cząstkę", albo udowodnią, że ona nie istnieje (a raczej - że nie ma właściwości, które przypisuje jej obowiązująca teoria). Ilość danych zebranych dzięki Wielkiemu Zderzaczowi Hadronów w laboratorium CERN jest tak olbrzymia, że niemal na pewno pozwoli na ostateczne rozstrzygnięcie.
Neutrina - szybsze czy nie?
Sensacyjne doniesienia o neutrinach poruszających się szybciej od światła pomiędzy siedzibą CERN w Szwajcarii a włoskim laboratorium Gran Sasso mają być w roku 2012 zweryfikowane podczas eksperymentu MINOS - tym razem neutrina pokonają 735 kilometrów z Fermilabu (Fermi National Accelerator Laboratory w Batavii w Illinois) do kopalni Soudan w Minnesocie. Eksperyment ma zostać przeprowadzony na początku roku 2012.
Metabolizm komórek macierzystych
Znajomość sposobu wykorzystania energii przez komórki macierzyste oraz powstających produktów metabolicznych mogą pomóc w zrozumieniu procesu ich różnicowania się. Warto przyglądać się badaniom nad zachowaniem komórek macierzystych w organizmie - oraz nad sposobami wpływania na te procesy zarówno w laboratorium, jak i w organizmie pacjenta.
Genetyka epidemii
Ogromny postęp w dziedzinie badań DNA sprawił, że genom bakterii, którego zsekwencjonowanie trwało kiedyś lata, można teraz poznać w jeden dzień. Dzięki temu można będzie śledzić zachowanie patogenów dokładniej niż kiedyś, sprawdzać, czy bakterie są podatne na antybiotyki i jak się rozprzestrzeniają. Można będzie badać także przyczyny historycznych epidemii.
Leczenie upośledzenia umysłowego
Obniżona sprawność umysłowa związana z zespołem Retta, łamliwego chromosomu X czy zespołem Downa mogłaby się wydawać nieodwracalna - zaburzenia w rozwoju mózgu pojawiają się jeszcze przed narodzinami. Jednak najnowsze badania mysich modeli sugerują, że niektóre objawy poznawcze i behawioralne mogą być odwracalne. Metody leczenia oddziaływujące na czynniki wzrostowe lub receptory dla neuroprzekaźników w mózgu są obecnie badane podczas badań klinicznych na ludziach, a ich wyniki powinny być znane w roku 2012. Zapewne pojawią się także nowe pomysły na terapie.
Curiosity na Marsie
Powodzenie misji Mars Science Laboratory (MSL), która kosztowała ponad 2,6 miliarda dolarów, będzie zależało od udanego lądowania w sierpniu. Nowy sposób lądowania - najpierw za pomocą spadochronów, a w końcowej fazie - latającego dźwigu (sky crane) z napędem rakietowym - powinien pozwolić na łagodne posadzenie ważącego 900 kilogramów i zasilanego energią nuklearną łazika "Curiosity" na powierzchni Marsa. Dzięki temu można będzie nie tylko pobrać próbki, ale nawet wysłać je na Ziemię (transportem zajmie się kolejna misja). Jeśli lądowanie się nie uda, może to mieć katastrofalne skutki dla amerykańskiego programu kosmicznego.
(ew/pap)
