Kiła jednak z Kolumbem

To kolejna odsłona tego badawczego sporu. O przyniesienie kiły do Europy oskarżano Kolumba i jego marynarzy, potem odkryto, że była w Starym Świecie jeszcze przed Kolumbem. Teraz są dowody na pierwszą wersję.

Początki kiły w Europie wiąże się zwykle z wyprawami Kolumba. Pierwsza zanotowana w Europie epidemia kiły wybuchła w 1495 roku. Jednak w Europie oraz w innych częściach Starego Świata archeolodzy znajdowali szkielety pochodzące jeszcze z czasów poprzedzających odkrycie Ameryki, na których identyfikowano deformacje od kiły. Na tej podstawie postawiono hipotezę, że kiła pojawiła się w Europie na długo przed pierwszą wyprawą Kolumba w 1492 roku.

Kiła stała się kiłą w Europie

Hipotezie tej przeczą jednak najnowsze badania, prowadzone pod kierunkiem antropologa George'a Armelagosa z Emory University w Stanach Zjednoczonych. - Jest coraz więcej dowodów na to, że protoplasta kiły dotarł z Nowego Świata wraz z załogą Kolumba i błyskawicznie wyewoluował do postaci choroby wenerycznej, która została z nami do dzisiaj - opisuje badacz.

Jedna z teorii głosi, że kiła przekształciła się w chorobę narządów płciowych dopiero wtedy, kiedy bakterie, które ją wywołują, zostały zawleczone z wilgotnego i ciepłego klimatu Nowego Świata do chłodnego klimatu Europy. Bakterie musiały więc przenieść się z powierzchni skóry do narządów płciowych.

W Ameryce Południowej ta sama rodzina bakterii wywołuje choroby przenoszone przez kontakt ze skórą lub jamą ustną chorego. Armelagos, który jest jednym z pionierów bioarcheologii, początkowo nie wierzył, że kiła w Europie to skutek wypraw Kolumba. - Śmiałem się z pomysłu, że niewielka grupka żeglarzy przywlokła chorobę, która wywołała jedną z głównych epidemii w Europie - mówi. Jednak analizy genetyczne bakterii kiły potwierdziły, że pochodzą one z Ameryki. To był pierwszy dowód.

"Średniowieczne" szkielety z Europy były źle datowane

Kolejne badania dotyczyły szkieletów ze Starego Świata, pochodzących rzekomo sprzed wypraw Kolumba, które nosiły ślady tej choroby. Po przeanalizowaniu wszystkich przypadków oraz literatury na ich temat, okazało się, że najczęściej brakowało tam pełnego zespołu symptomów występujących w kile.

Z kolei w kilku przypadkach szkielety zostały niewłaściwie datowane metodą radiowęglową. Były to szkielety mieszkańców zamieszkujących wybrzeża morskie, którzy przez całe życie żywili się owocami morza. W głębinach morskich występuje inna proporcja izotopów węgla w organizmach żywych. Kiedy są one podstawą diety, wówczas do zaburzenia zwykłych proporcji dochodzi również w organizmie konsumenta, w którym pojawia się tzw. "stary węgiel". Czasami może to zafałszować datowanie nawet o kilkaset lat.

Jeżeli weźmie się na to poprawkę, okazuje się, że wszystkie te szkielety należy datować na czasy przypadające po wyprawach Kolumba - konkluduje Armelagos. Pełne wyniki badań opublikowano na łamach "American Journal of Physical Anthropology".

(ew/pap)