Grobowiec Pakala stanowił jedną z największych atrakcji turystycznych w Palenque – słynnym mieście Majów. Zejście galerią w dół przywodziło na myśl wycieczkę do wnętrza Wielkiej Piramidy w Gizie. Od 2004 roku turyści nie mogą jednak zwiedzać wnętrza majańskiego grobowca – tłumy turystów stanowią zagrożenie dla wspaniałej budowli.
Ochronić zabytki
To nie pierwszy przypadek, kiedy ludzka ciekawość świata musi przegrać z troską o zachowanie dziedzictwa dawnych kultur. Oddechy tłumów turystów zmieniają mikroklimat w wnętrzach dawnych założeń architektonicznych, nie mówiąc o wibracjach powodowanych przez tysiące stóp i substancjach chemicznych, które na ścianach pozostawiają tysiące ciekawskich palców. Całe szczęście, dysponujemy dzisiaj na tyle rozwiniętą techniką, aby pogodzić ze sobą roszczenia turystów i troskę o zabytki. Otóż… tworzy się dokładne kopie najcenniejszych obiektów - specjalnie dla zwiedzających.
Pierwszym przykładem „turystycznej kopii” jest jaskinia Lascaux II, czyli doskonała kopia groty Lascaux, zamkniętej dla turystów ze względu na dobro prehistorycznych malowideł. Gdyby jej nie zamknięto, wszystkie dawne freski pod wpływem oddechów i ciepła oświetlenia po prostu spłynęłyby ze sklepień. Dzisiaj Lascaux odwiedzać mogą tylko specjaliści, a dla tłumów ciekawskich powstała po sąsiedzku grota Lascaux II, gdzie do woli napatrzeć można się na dokładne kopie paleolitycznych malowideł.
Tajemnica Palenque
Podobnie postąpiono w Palenque, jednym z najważniejszych i najsłynniejszych miast Majów, od 1987 roku figurującym na liście UNESCO.
Nie znamy oryginalnej nazwy tego ośrodka, a obecna powstała już w czasach hiszpańskich, w XVI wieku. Palenque było jednym z najważniejszych miast Majów w epoce klasycznej (III – X wiek n.e.). Większość znanych z tego ośrodka budowli powstała w VII wieku za rządów Pakala II Wielkiego. Miasto opustoszało w IX wieku, bardzo szybko zarosła je dżungla i w takim stanie dotrwało aż do XIX wieku.
Wśród badanych stopniowo od XIX wieku ruin miasta największą sensacją stała się tzw. Świątynia Inskrypcji, zbudowana na piramidzie schodkowej o wysokości 16 m, złożonej z dziewięciu stopni. Wejścia do sanktuarium mieszczą się pomiędzy sześcioma filarami, zdobionymi dawniej stiukowymi figurami o wężowych nogach. Po obu stronach wejścia wykuto aż 620 hieroglifów.
To właśnie w Świątyni Inskrypcji w latach 40. XX wieku odkryto przejście do krypty grobowej Pakala Wielkiego. Odkrycia dokonał w 1946 roku archeolog Alebrto Ruz Lhuiller. Krypta grobowa zbudowana została poniżej poziomu podstawy piramidy. Ze świątynią na szczycie piramidy łączyły ją podwójne schody. W dolnej części tej wewnętrznej klatki schodowej znaleziono sześć szkieletów ludzkich, najprawdopodobniej ofiar, oraz naczynia i inne dary grobowe. Wejście do krypty zamyka trójkątna płyta kamienna. Sama krypta, o rozmiarach 9 x 3 x 6,6 m. ozdobiona została stiukowymi dekoracjami, przedstawiającymi kapłanów lub bóstwa nocy. Wewnątrz krypty znaleziono sarkofag z szkieletem Pakala Wielkiego. Jego twarz przesłonięta była charakterystyczną jadeitową maską, a ciało zmarłego zdobiły bransolety i pektorał.
I tu zaczyna się tajemnica, która rozpala wyobraźnię tysięcy zapaleńców spod znaku Ericha von Daenikena. Płyta wierzchnia pokryta jest reliefem wyobrażającym postać mężczyzny spoczywającego na masce boga ziemi i śmierci, ale wielu uważa, że jest to człowiek w rakiecie. Z imieniem Pakala Wielkiego wiązana jest również przepowiednia, że w 2012 roku powróci i odzyska władzę. Nic dziwnego, że zainteresowanie jego grobem było i jest przeogromne.
Dwie kopie grobowca
W Palenque można w tej chwili zwiedzać jedynie kopię wnętrza grobowca. Teraz jednak, aby samemu ocenić płaskorzeźbę z grobowca Pakala, nie trzeba jechać do Meksyku. Od kilku dni można zajrzeć do grobowca, nie wychodząc z domu. Powstała bowiem strona umożliwiająca wirtualną wycieczkę po Palenque.
Internetową atrakcję przygotował Narodowy Instytut Archeologii i Antropologii w Meksyku (Instituto Nacional de Antropología e Historia - INAH). Pod adresem http://culturainah.org/panorama360/palenque/ można nie tylko zwiedzić Palenque i wejść do grobowca Pakala, ale także obejrzeć pozostałości równie starego miasta Yaxchilan.
Strona posiada jedynie wersję hiszpańskojęzyczną, ale nie jest trudna w nawigacji. Obejmuje szereg zdjęć panoramicznych o zasięgu 360 stopni, na których do woli można podziwiać detale architektoniczne Palenque i Yaxchilan. Zdjęciom towarzyszą opisy, prezentujące historię każdego z obiektów. Wirtualna trasa (recorrido virtual) w Palenque pozwala obejrzeć wnętrze i zewnętrze świątyń Calavera, Czerwonej Królowej, Inskrypcji, Pałacu, a dodatkowo boisko do gry w pelotę oraz budynki XIX i XII. Dźwięk, który towarzyszy zwiedzaniu, daje nam wrażenie przebywania w mezoamerykańskiej dżungli.
Eugeniusz Wiśniewski
