Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, nazywane polskimi Noblami otrzymali: profesor Anna Wierzbicka z Australian National University w Canderze, profesor Tomasz Guzik z Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz profesor Tadeusz Marek Krygowski z Uniwersytetu Warszawskiego.
W tym roku wyjątkowo przyznano trzy, a nie jak to zwykle bywało cztery nagrody.
- Nagroda jest traktowana jako najbardziej prestiżowe wyróżnienie naukowe w Polsce. Rada fundacji, która pełni rolę kapituły tej nagrody uznała na podstawie opinii, recenzji ekspertów, że w tym roku będzie troje laureatów – tłumaczy powody decyzji Jakub Wojnarowski, dyrektor ds. programowych Fundacji na rzecz Nauki Polskiej.
W tym roku w dziedzinie nauk humanistycznych Polskiego Nobla otrzymała lingwistka profesor Anna Wierzbicka, która opisała język języków.
Stworzyła ponad sześćdziesiąt uniwersalnych pojęć, obecnych we wszystkich językach świata. Jak tłumaczyła podczas rozmowy z redaktor Dorota Truszczak ludzi bardziej dziwi, że jakieś słowo nie funkcjonuje winnej kulturze niż to, że funkcjonuje we wszystkich językach na świecie.
Profesor Anna Wierzbicka
- Niektóre pojęcia wydają się oczywiste, na przykład negacja czyli "nie". Nikt sie nie dziwi, że we wszystkich językach znajduje się słowo "nie". Najbardziej ludzie się dziwią nie co do tego, co znajdujemy, ale co do tego, że jakiegoś słowa gdzieś nie ma. Na przykład, gdy nie ma takiego pojęcia jak kolor czy niebo – tłumaczyła Wierzbicka, laureatka Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej.
Idea powstania "alfabetu myśli ludzkiej” powstała w Polsce, jednak prace nad stworzeniem Naturalnego Metajęzyka Semantycznego tempa nabrały dopiero w Australii, gdzie polska profesor wykłada na jednym z uniwersytetów.
- Pierwszych czternaście pojęć zaproponowałam na podstawie języka polskiego i języków europejskich mi znanych, ale w Australii nagle znalazłam się w środowisku, gdzie było wielu ekspertów od bardzo różnych języków świata – opowiada podczas rozmowy z redaktor Truszczak.
Mimo, że Naturalny Metajęzyk Semantyczny nie jest jezykiem esperanto, to zdaniem laureatki może być bardzo pomocny.
- Można w nim formułować wszystkie wyjaśnienia w sposób niezależny od różnych języków i różnych kultur. To jest taka pojęciowa lingua franka dla całego świata – stwierdziła profesor Anna Wierzbicka.
Polskiego Nobla otrzymał także profesor Tomasz Guzik, lekarz z Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Opisał on rolę układu odpornościowego w powstawaniu nadciśnienia tętniczego. Guzik jest jednym z najmłodszych laureatów tej nagrody. Do swoich dokonań podchodzi z pewną doza ostrożności i skromności.
Profesor Tomasz Guzik
- To czy to jest rewolucyjne odkrycie to pokaże czas. Dlatego, że najważniejsze jest to w jakim stopniu ta obserwacja przekłada się na sytuację pacjentów – powiedział podczas rozmowy z redaktor Truszczak.
Trzecim tegorocznym laureatem Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej jest profesor Tadeusz Marek Krygowski z Uniwersytetu Warszawskiego. Laureat stworzył metodę opisywania aromatyczności substancji. Jak tłumaczy Krygowski, jest to ważne odkrycie, ponieważ wszystko co wiąże się z procesami życiowymi jest to procesem chemicznym. Natomiast badania aromatyczności poszerzają rozumienie tych oddziaływań.
- Chociażby takie zagadnienie jak implanty w przypadku zastępowania zużytych części organizmu . Na przykład, gdy przy stawie biodrowym trzeba wykonać wymianę części zużytej na nową to trzeba zrobić odpowiedni polimer. Dzięki postępowi w rozumieniu oddziaływań w tej chwili te implanty są na wiele lat nie szkodliwe i umożliwiają mechaniczną działalność jaką jest poruszanie się – tłumaczył swoje dokonania profesor Tadeusz Marek Krygowski.
Profesor Tadeusz Marek Krygowski
Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej są przyznawane za osiągnięcia i odkrycia stanowiące istotny wkład w życie duchowe i postęp cywilizacyjny naszego kraju oraz zapewniające Polsce miejsce w nauce światowej. Każdy z laureatów otrzymuje 200 tys. zł. Nagrody są przyznawane w czterech obszarach: nauk humanistycznych i społecznych, przyrodniczych i medycznych, nauk ścisłych oraz nauk technicznych. W tym roku nie wyłoniono laureata w kategorii nauk technicznych.
Polskie Noble są przyznawane od 1992 r. Grono laureatów, łącznie z tegorocznymi zdobywcami nagrody, liczy 68 osób. Są wśród nich m.in.: prof. Tomasz Dietl, prof. Wiesław Jędrzejczak, prof. Zofia Kielan-Jaworowska, prof. Karol Modzelewski, prof. Andrzej Paczkowski, prof. Jadwiga Staniszkis, prof. Stefan Swieżawski, prof. Maciej Gliwicz, prof. Andrzej Udalski, prof. Aleksander Wolszczan.
Aby wysłuchać relacji z rozdania nagród, wystarczy kliknąć "Polskie Noble rozdane" w boskie "Posłuchaj" w ramce po prawej stronie.
(mb)
