Artysta filmu dokumentalnego

Wybitny dokumentalista, zdobywca wielu nagród, a także nominacji do Oscara – Marcel Łoziński, stał się bohaterem książki Marka Hendrykowskiego, wydanej ostatnio w cyklu „Ludzie polskiego kina”.

Wszystko może się przytrafić” ukończył wydział reżyserii Łódzkiej Szkoły Filmowej. Od początku swoją karierę związał z filmem dokumentalnym. Przez wiele lat współpracował z Telewizją Polską, Zespołem X Andrzeja Wajdy i Wytwórnią Filmów Dokumentalnych. Należał do nielicznego grona młodych twórców, którzy na początku lat siedemdziesiątych zapoczątkowali nowy nurt w kinie dokumentalnym. Zamiast realistycznie i wiernie oddawać rzeczywistość, woleli skupić się na tym, co w niej niewyrażalne, symboliczne i ponadczasowe. W tworzeniu filmów ukazujących rozdźwięk między hasłami propagandowymi władz komunistycznych, a jej rzeczywistymi intencjami i uprawianą polityką, wyróżniał się szczególnie Marcel Łoziński. Jego filmy z tego okresu: „Happy End”, „Zderzenie czołowe”, „Egzamin dojrzałości” i „Próba mikrofonu” przechwyciła cenzura, a on sam był przez władze konsekwentnie marginalizowany.

Twórczość Marcela Łozińskiego stała się szerzej znana dopiero po 1989 roku, między innymi za sprawą świetnego filmu „89 mm od Europy”. Reżyser umiejscowił akcję obrazu na przejściu granicznym w Brześciu, dokumentując pracę robotników przy wymianie kolejowych podwozi. Różnica szerokości torów – 89 mm., stała się w filmie symbolem dwóch różnych światów. Potrzebna mi była wówczas jakaś scena, która pokazałaby, że te dwa światy muszą sie połączyć, że coś je musi zjednoczyć. Wiedziałem, że nie ma żadnego kontaktu między Europejczykami, którzy patrzą z wagonów, a usmarowanymi i usmolonymi robotnikami białoruskimi, którzy się gramolą tam, pod tymi kołami. Wymyśliłem wówczas najprostszą rzecz na świecie. Zabrałem mojego syna Tomaszka do Brześcia i wypuściłem go na peron. Znałem go i wiedziałem, że natychmiast poleci do robotników i że jakiś kontakt będzie. Stało się więcej, niż myślałem... – wspomina reżyser nominowanego do Oscara filmu - Marcel Łoziński.

POSŁUCHAJ audycji z cyklu „Portrety X Muzy” (Program II PR). Z Marcelem Łozińskim, o jego życiu i twórczości, rozmawia Anna Fuksiewicz. (13,03 MB) 

(ab)