W środę rozpoczyna się ostatnia część Festiwalu "4 Pory Książki". Ta poświęcona jest powieści kryminalnej.
On przeciętny, ona zawiła. Te dwa czynniki zawsze gwarantują sukces. Ich związek charakteryzuje przygoda, intryga, a przede wszystkim zagadka. To właśnie główny bohater i fabuła decydują o dobrej powieści kryminalnej. Śledząc detektywistyczne przygody, bardzo łatwo utożsamiamy się z głównym bohaterem. Dlatego autorzy starają się, aby ich życie wyglądało tak samo jak czytelnika: bez większych sukcesów w pracy i z osobistymi problemami. Co innego fabuła. Sploty zdarzeń powinien oszałamiać czytelnika, a każdy krok bohatera zadawać kolejne coraz trudniejsze pytania.
Tej jesieni miłosnicy kryminałów będą mogli dyskutować na temat bohaterów, fabuł i innych niezbędnych elementów prozy kryminalnej podczas VI Festiwalu Kryminału organizowanego przez Instytutu Książki w ramach Festiwalu 4 Pory Książki. W środę w Bielsko-Białej, Gdańsku, Katowicach, Kędzierzynie-Koźlu, Krakowie, Lublinie, Poznaniu i Warszawie rozpoczną się spotkania z najlepszymi autorami z tego gatunku. Instytut organizuje również debaty i dyskusje nad prozą kryminalną. Wśród akcji towarzyszących festiwalowi będzie można zobaczyć wernisaż wystawy Grety Gniadek „Czarno na białym - portrety detektywów”. W Krakowie, Katowicach, Warszawie, Bielsko-Białej i Poznaniu zostanie pokazany film Obcy w domu w reżyserii Henri Decoin i Wdowa Couderc w reżyserii Pierre Granier-Deferre. Nie zabraknie również okolicznościowych spotkań. Gośćmi jednego z nich będą Jerzy Dziewulski i Piotr Pytlakowski, którzy odkryją przed czytelnikami tajemnice działania polskich mafii.
Gościem specjalnym festiwalu będzie Leonid Józefowicz – rosyjski autor trylogii o Putilinie, której dwa tomy, Kostium Arlekina i Dom schadzek, ukazały się w Polsce i zdobyły serca koneserów kryminału retro. Autor jest również laureatem Honorowej Nagrody Wielkiego Kalibru przyznawanej przez Instytut Książki. Natomiast w sobotę, 17 listopada, w Krakowie ujawniony zostanie laureat Nagrody Wielkiego Kalibru za najlepszą powieść kryminalną lub sensacyjną ubiegłego roku.
Jest taka teza, że kryminał odpowiada na potrzeby czytelników trochę zagubionych w we współczesnej rzeczywistości, gdzie świat wartości uległ zachwianiu. Kryminał jest gatunkiem, który ten świat porządkuje. W ostateczności przestępca ponosi karę i wiemy dokładnie gdzie jest dobro, a gdzie zło. Autorzy kryminałów potrafią oswajać lęki współczesnego społeczeństwa – zwraca uwagę Magdalena Ślusarska, dyrektor Instytutu Książki.
"Polski kryminał nie ustępuje zachodniemu" - mówi Magdalena Ślusarska - mp3 (1,07 MB)
Historia kryminału jako gatunku sięga XIX wieku i związana jest z postacią Edgara Alana Poe. W Polsce ten gatunek przeżywał swój złoty okres w pierwszej dekadzie XX wieku. Ukazywały się wtedy kryminały, będące adaptacjami zachodnioeuropejskiech powieści detektywistycznych. Również dwudziestolecie międzywojenne obfitowało w kopiowanie wzorców zza Odry. – Tylko starsi czytelnicy pamiętają, że w PRLu okazało się, że zbrodnia możliwa jest tylko w systemie kapitalistycznym i to przede wszystkim w Ameryce. W 1948 roku została zorganizowana ankieta, w której respondenci odpowiadali na pytanie, czy powieść kryminalna jest godna kulturalnego czytelnika. Dopiero odwilż popaździernikowa przyniosła odrodzenie literatury kryminalnej. Pojawiła się wtedy charakterystyczna powieść milicyjna. To określenie sformułował Stanisław Barańczak, wskazując na to, że kształtowała ona jednak fałszywą wizję PRLu. Pokazywała organa ścigania w niezwykle pozytywnym świetle, skupiając się głównie na ich sukcesach. Obecnie mamy w Polsce wszystkie podgatunki prozy kryminalnej – opowiada Magdalena Ślusarska.
"Czytelnik kryminału jest bardzo wyczulony na szczegół" - mówi Zygmunt Miłoszowski; mp3 (940,29 KB)
Zygmunt Miłoszowski, autor powieści „Uwikłanie”, jest zdania, że sukces kryminału zależy przede wszystkim od tego, co jest warstwą „pozakryminalną”. – Wiadomo, że trzeba mieć pomysł na fabułę i atrakcyjne zwroty akcji. Niezwykle istotny jest jednak klimat całej książki i warstwa obyczajowa. Świetnym przykładem może być Marek Krajewski, który doskonale konstruuje przedwojenną aurę i niezwykle precyzyjnie pokazuje psychologiczne sylwetki bohaterów. Gdybyśmy jednak obdarli fabułę jego powieść właśnie z klimatu sama ona nie robiła by wielkiego wrażenia na czytelnikach – przekonuje Zygmunt Miłoszewski. Dodaje, że czytelników kryminałów charakteryzuje przede wszystkim spostrzegawczość, ponieważ potrafią oni wykryć każdy błąd autora, który pomyli datę czy zgubi w powieści choć jedną godzinę.
Rafał Kowalczyk
FESTIWAL KRYMINAŁU - PROGRAM
Kraków
wtorek 13.11
17:00 Kryminał na ekranie: „Wielki sen” (1946), reż. Howard Hawks, na podst. Raymonda Chandlera: Humphrey Bogart jako Philip Marlowe
Café Szafé, ul. Felicjanek 10
20:00 „Czarno na białym - portrety detektywów”: wernisaż wystawy Grety Gniadek
Café Szafé, ul. Felicjanek 10
środa 14.11
17.30 Sesja autografów: Gaja Grzegorzewska i Krzysztof Maćkowski
EMPIK Megastore Rynek Główny
19:00 Kryminał krakowski: spotkanie z udziałem Gai Grzegorzewskiej, Krzysztofa Maćkowskiego i Mariusza Wollnego
Prowadzi: Łukasz Orbitowski
21.00 Kryminał na ekranie: „Żegnaj laleczko” (1946) Edwarda Dmytryka, na podst. Raymonda Chandlera, Dick Powell jako Philip Marlowe
Café Szafé, ul. Felicjanek 10
czwartek 15.11
19:00 Wszystko o mafii: spotkanie z udziałem Jerzego Dziewulskiego i Piotra Pytlakowskiego
Prowadzi: Tomasz Daniel Dobek (portalkryminalny.pl)
21.00 „Tematy na kryminał”, koncert zespołu Frittata, freejazowe interpretacje tematów filmowych opartych na klasykach prozy kryminalnej
Café Szafé, ul. Felicjanek 10
piątek 16.11
17.30 Sesja autografów: Marek Krajewski
EMPIK Megastore Rynek Główny
18:30 Debiutanci: Marta Obuch, Izabela Szylko, Jacek Bierut, Bartłomiej Rychter
Prowadzi: Marcin Wilk
Café Szafé, ul. Felicjanek 10
20:00 Spotkanie z Markiem Krajewskim
Prowadzi: Marcin Baran
Café Szafé, ul. Felicjanek 10
22:30 Wielki Simenon na dużym ekranie: maraton filmowy
Śmierć na klęczkach – 1959, reż. Jean Delannoy, obsada: Jean Gabin, Valentine Tessier
Kot - 1971, reż. Pierre Garnier-Deferre, obsada: Jean Gabin, Simone Signoret
Obcy w domu – 1942, reż. Henri Decoin, obsada: Paul Faivre, Pierre Fresnay
Wdowa Couderc - 1971, reż. Pierre Granier-Deferre, obsada: Alain Delon, Simon Signoret
Kino Pod Baranami, Rynek Główny 27
sobota 17.11
18:00 Spotkanie z Leonidem Józefowiczem
Prowadzi: Jan Strzałka
Alchemia, Estery 5
19:30 Gala wręczenia Nagrody WIELKIEGO KALIBRU dla najlepszej polskiej powieści kryminalnej lub sensacyjnej 2006 roku, Honorowej Nagrody Wielkiego Kalibru dla Leonida Józefowicza oraz Wielkiego Kalibru Empiku
(Wstęp za zaproszeniami)
Alchemia, Estery 5
niedziela 18.11
12:00 Poranek z laureatem Nagrody WIELKIEGO KALIBRU
Prowadzi: Piotr Bratkowski
Księgarnia Hiszpańska ELITE, Mały Rynek 4
Gdańsk
środa 14.11
18:00 Spotkanie z Joanną Chmielewską
Prowadzenie: Tadeusz Lewandowski
Biblioteka Główna WiMBP – Czytelnia Książek, ul. Targ Rakowy 5/6, Gdańsk
czwartek 15.11
17:00 Spotkanie z Leonidem Józefowiczem
Prowadzi: Anna Sobecka
WiMBP Filia nr 2, Gdańsk-Oliwa, ul. Opata J. Rybińskiego 9
piątek 16.11
18:00 Spotkanie z Zygmuntem Miłoszewskim
Prowadzi: Wojciech Sosnowski
WiMBP Filia nr 19, Gdańsk-Chełm, ul. Dragana 26
sobota 17.11
18:00 Kryminał pomorski: Piotr Schmandt i Marek Idczak
Prowadzi: Tadeusz Skutnik
WiMBP Filia nr 16, Gdańsk-Brzeźno, ul. Dworska 27
Katowice
Wtorek 13.11
17:00 Spotkanie z Konradem Lewandowskim
Prowadzi: Marta Cuber
Kawiarnia Literacka Biblioteki Śląskiej, pl. Rady Europy 1
Środa 14.11
17:00 Spotkanie z Maciejem Malickim
Prowadzi: Krzysztof Siwczyk i Maciej Melecki
Kawiarnia Literacka Biblioteki Śląskiej, pl. Rady Europy 1
22:30 Wielki Simenon na dużym ekranie: maraton filmowy
Śmierć na klęczkach – 1959, reż. Jean Delannoy, obsada: Jean Gabin, Valentine Tessier
Kot - 1971, reż. Pierre Garnier-Deferre, obsada: Jean Gabin, Simone Signoret
Obcy w domu – 1942, reż. Henri Decoin, obsada: Paul Faivre, Pierre Fresnay
Wdowa Couderc - 1971, reż. Pierre Granier-Deferre, obsada: Alain Delon, Simon Signoret
Kino Studyjne „Światowid” 7, ul. Maja 7
Kędzierzyn-Koźle
Czwartek 15.11
11:15 Spotkanie z Jackiem Rębaczem
Prowadzi: Krzysztof Siwczyk
Debata z udziałem młodzieży I LO w Koźlu: Kryminały: czytać, czy nie czytać?
Miejska Biblioteka Publiczna, ul. Rynek 3
Piątek 16.11
17:30 Spotkanie z Gają Grzegorzewską
Prowadzą: Maciej Malicki i Marcin Świetlicki
Miejska Biblioteka Publiczna, ul. Rynek 3
Lublin
środa 14.11
Spotkanie z Zygmuntem Miłoszewskim i Tomaszem Konatkowskim
Prowadzi: Paweł Próchniak
Miejska Biblioteka Publiczna, Filia nr 21, Rynek 11
piątek 16.11
Spotkanie z Arturem Górskim i Henrykiem Ryszardem Żuchowski
Prowadzi: Magdalena Lipiec
Miejska Biblioteka Publiczna, Filia nr 21, Rynek 11
sobota 17.11
Kryminał retro: Konrad Lewandowski i Krzysztof Maćkowski
Prowadzi: Magdalena Lipiec
Restauracja Brama, ul. Grodzka 21
Warszawa
niedziela 11.11
16: 00 Wielki Simenon na dużym ekranie: maraton filmowy
Śmierć na klęczkach – 1959, reż. Jean Delannoy, obsada: Jean Gabin, Valentine Tessier
Kot - 1971, reż. Pierre Garnier-Deferre, obsada: Jean Gabin, Simone Signoret
Obcy w domu – 1942, reż. Henri Decoin, obsada: Paul Faivre, Pierre Fresnay
Wdowa Couderc - 1971, reż. Pierre Granier-Deferre, obsada: Alain Delon, Simon Signoret
Kino.Lab, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, Al. Ujazdowskie 6, 00-461
środa 14.11
19:00 Krwawa setka: Irek Grin rozmawia z Wojciechem J. Bursztą i Mariuszem Czubajem
Pan Szatan: Wojciech J. Burszta i Mariusz Czubaj rozmawiają z Irkiem Grinem
Plan B, al. Wyzwolenia 18
czwartek 15.11
18:00 Kryminał warszawski: spotkanie z udziałem Zygmunta Miłoszewskiego, Tomasza Konatkowskiego i Konrada Lewandowskiego
Prowadzi: Jarosław Klejnocki
Plan B, al. Wyzwolenia 18
piątek 16.11
18:00 Spotkanie z Leonidem Józefowiczem
Prowadzi: Jacek Szczerba
Traffic, ul. Bracka 25
Bielsko-Biała
środa 14.11
Spotkanie z Konradem Lewandowskim
Prowadzi: Jan Picheta
Książnica Beskidzka, ul Słowackiego 17a
czwartek 15.11
Spotkanie z Krzysztofem Maćkowskim i Mariuszem Wollnym
Prowadzi: Łukasz Orbitowski
Książnica Beskidzka, ul Słowackiego 17a
piątek 16.11
17:00 Miejsce przestępstwa - fikcja literacka a rzeczywistość" - spotkanie z grupą operacyjno-dochodzeniową oraz pokaz przeszukiwania z wykorzystaniem psa służbowego.
Książnica Beskidzka, ul Słowackiego 17a
sobota 17.11
14:00 Spotkanie z Markiem Krajewskim
Prowadzi: Marcin Wilk
Książnica Beskidzka, ul Słowackiego 17a
22:30 Wielki Simenon na dużym ekranie: maraton filmowy
Śmierć na klęczkach – 1959, reż. Jean Delannoy, obsada: Jean Gabin, Valentine Tessier
Kot - 1971, reż. Pierre Garnier-Deferre, obsada: Jean Gabin, Simone Signoret
Obcy w domu – 1942, reż. Henri Decoin, obsada: Paul Faivre, Pierre Fresnay
Wdowa Couderc - 1971, reż. Pierre Granier-Deferre, obsada: Alain Delon, Simon Signoret
Kino Studio, ul. Cieszyńska 24
Poznań
poniedziałek 12.11
18: 00 Wielki Simenon na dużym ekranie: maraton filmowy
Śmierć na klęczkach – 1959, reż. Jean Delannoy, obsada: Jean Gabin, Valentine Tessier
Kot - 1971, reż. Pierre Garnier-Deferre, obsada: Jean Gabin, Simone Signoret
Obcy w domu – 1942, reż. Henri Decoin, obsada: Paul Faivre, Pierre Fresnay
Wdowa Couderc - 1971, reż. Pierre Granier-Deferre, obsada: Alain Delon, Simon Signoret
Kino Malta, ul. Filipińska 5 (przy Rynku Śródeckim)
środa 14.11
18:00 Spotkanie z Leonidem Józefowiczem
Prowadzi: Ryszard Przybylski
Centrum Kultury Zamek, ul. św. Marcin 80/82
czwartek 15.11
18:00 Polska Kolekcja Kryminalna: Irek Grin, Malicki, Marcin Świetlicki, Gaja Grzegorzewska, Edward Pasewicz
20:00 Spotkanie z Edwardem Pasewiczem
prowadzi: Piotr Śliwiński
Centrum Kultury Zamek, ul. św. Marcin 80/82, Sala Kominkowa
piątek 16.11
18:00 Kryminał poznański: spotkanie z udziałem Edwarda Pasewicza, Ryszarda Ćwirleja i Zbigniewa Wojtysa
Prowadzi: Paulina Brygman
Księgarnia Bookarest, Stary Browar, ul. Półwiejska 42
