Mackiewicz - Rymkiewicz

11 listopada po raz siódmy została wręczona nagroda im. Józefa Mackiewicza. Przyznano ją w tym roku Jarosławowi Markowi Rymkiewiczowi, autorowi książki „Wieszanie

”.

„Wieszanie” to opowieść o wyrokach śmierci wykonywanych w trakcie insurekcji kościuszkowskiej na zdrajcach w Warszawie, Krakowie, Wilnie. Epizody te w naszej literaturze były na ogół starannie pomijane, bodaj tylko Karol Zbyszewski przedstawił je szczegółowiej w swym „Niemcewiczu od przodu i tyłu”.

Napisanie „Wieszania” w roku 2006 przez pisarza tak ostentacyjnie wspierającego politykę braci Kaczyńskich jak Rymkiewicz nie było dziełem przypadku. Rymkiewicz należy – tak jak spora część społeczeństwa – do osób negatywnie oceniających w polskiej transformacji rolę tzw. grubej kreski ustalonej przez decydentów roku 1989. Rymkiewicz jednocześnie należy do twórców często kierujących się -  najlepszym tego słowa znaczeniu – pasją, momentami przechodzącą w irytację. To ona pozwoliła mu określić walkę Jarosława Kaczyńskiego z establishmentem III Rzeczypospolitej „gryzieniem żubra w tyłek”, to ona niewątpliwie była także praprzyczyną spróbowania się z tym tematem związanym ze zdradą. Analogie są oczywiste – brak zdecydowanego rozliczenia z przeszłością jest bardzo groźne dla przyszłości. Tak w przypadku roku 1794, jak i w przypadku roku 1989.

Pisarz odbierając nagrodę odniósł się do postaci patrona nagrody, a szczególnie do najpopularniejszego cytatu z twórczości autora „Kontry”, zdania mówiącego „Jedynie prawda jest ciekawa”. Rymkiewicz przestrzega przed jego – często – powierzchownym traktowaniem, czy wręcz – nadużywaniem.

Wyróżnione „Wieszanie” wybrane zostało przez Kapitułę spośród dziewięciu pozycji książkowych wydanych w minionym, 2007 roku, takie są zasady nagradzania. Do najważniejszego lauru, oprócz książki Rymkiewicza, wytypowane zostały: „Aleandry” Andrzeja Biernackiego, „Lód” Jacka Dukaja, „Demon południa” Grzegorza Górnego, „Generał brygady Włodzimierz Ostoja Zagórski” Piotra Kowalskiego, „Mała historia polskiej myśli politycznej” Grzegorza Kucharczyka, „Gorce Pana” Wojciecha Kudyby, „Gabinet cieni” Piotra Mitznera (autor ten wyraził dezaprobatę wobec takiego wyróżnienia…!) oraz „Podolska legenda” Zdzisława Skroka. I chyba warto te tytuły zapamiętać, bo i sam fakt ich wybrania spośród setek tytułów jakie ukazały się w ocenianym okresie, jest dla nich niewątpliwą nagrodą.

J.M. Rymkiewicz (z lewej) odebrał Nagrodę Prezesa Zarządu Polskiego Radia S.A. Fot. Tomasz Gutry.

Ta finansowa nagroda wręczona pisarzowi, wzrosła w tym roku z 8 do 10 tysięcy dolarów. Taką decyzję podjęli jej stali fundatorzy Jan Michał Małek oraz Zbigniew Zarywski. „Wieszanie” Rymkiewicza zostało także wyróżnione nagrodą specjalną Krzysztofa Czabańskiego. W uzasadnieniu tej decyzji wyczytać można pewność, iż twórczość laureata stanie się „przyczynkiem do rozwoju naszej narodowej świadomości. Pańskie niestrudzone poszukiwanie prawdy w gąszczu historycznych źródeł, pełne pasji zaangażowanie, a także mistrzowskie władanie słowem, każe przypuszczać, iż dostarczy Pan swoim czytelnikom jeszcze wielu powodów do zadumy, radości i wzruszeń”. Przypomnijmy, iż w tym, 2008 roku, Rymkiewicz wydał swą nową powieść, „Kinderszenen”.

Oprócz nagrody głównej Kapituła przyznała trzy wyróżnienia. I tu także brało udział Polskie Radio, fundując nagrodę Andrzejowi Biernackiemu za książkę „Abeandry”. Drugim wyróżnionym tytułem jest praca „Generał brygady Włodzimierz Ostoja Zagórski” Piotra Kowalskiego, tu nagrodę ustanowił p. Jerzy Góral. Trzecią pozycją honorowaną wyróżnieniem stał się tomik poezji „Gorce Pana” Wojciecha Kudyby, ustanowił ją Włodzimierz Kuliński. Tu szczególną uwagę zwraca praca Piotra Kowalskiego, przedstawiająca jeden z najciemniejszych epizodów związanych z osobą Józefa Piłsudskiego.  Konsekwencja, odwaga w dążeniu do ustalenia odpowiedzi na – często – niebezpieczne pytania, jest cechą wspólna dla autora jak i patrona. To ważne podobieństwo, najkrócej uzasadniające sens istnienia tej Nagrody.

G.E.
  
PRZECZYTAJ recenzję "Wieszania"

PRZECZYTAJ recenzję "Kinderszenen"