Polska Rzeczpospolita brazylijska

W środku brazylijskiej puszczy zachowała się autentyczna polska kultura ludowa z końca XIX stulecia. O swojej niezwykłej podróży do stanu Rio Grande do Sul opowiada w Dwójce etnolog Henryk Dumin.

- Czy w Polsce nadal są Rosjanie? Czy w Polsce jest prąd? - to najczęstsze pytania, które zadawali Henrykowi Duminowi przedstawiciele trzeciego i czwartego pokolenia polskiej emigracji w Brazylii. Ich przodkowie przybyli do borów Rio Grande do Sul w ostatniej dekadzie XIX wieku. Byli to represjonowani przez władze carskie mieszkańcy Podlasia i Mazowsza, dla których emigracja stała się szansą wolności, bezpieczeństwa oraz spokojnej pracy na roli. Warto zaznaczyć, że wielu z nich nie przeżyło czterdziestodniowej podróży przez ocean...

- W środku tropikalnego lasu ujrzałem obrazki żywcem przeniesione z płócien Chełmońskiego czy Wyczółkowskiego: ory w polu, woły, oracza modlącego się pod krzyżem... Zaskoczyły mnie także patriarchalne stosunki w rodzinie oraz niespotykany dziś szacunek dla starszych. To na prawdę zakonserwowana Polska sprzed stu lat - zachwyca się Henryk Dumin. W Brazylli odnależć można zresztą także najbardziej archaiczne formy fokloru muzycznego. Badacz usłyszł tam między innymi najstarszą wersję "Podolanki", pieśni, która wędrowała po Europie przez 1400 lat, by dotrzeć do Nowego Świata za sprawą polskich emigrantów.

Mniejszość w Rio Grande do Sul dba o pielęgnowanie ojczystej kultury. Nawet najmłodsi posługują się archaiczną polszczyzną i dumnie noszą koszulki z wiezerunkiem białego orła na piersi. Władze brazylijskie akceptują taką podwójną tożsamość, a nawet ją wspierają, chcoiażby prowadząc Dom Emigracji Polskiej w pobliskim Don Feliciano.

 

***

 

Henryk Dumin to wybitny etnograf, którego dorobek uhonorowano w tym roku prestiżową Nagrodą im. Oskara Kolberga. Wkrótce po otrzymaniu wyróżnienia wyjechał do Brazylli; powrócił kilka dni temu, by w "Źródłach" podzielić się z Marią Baliszewską polskimi rewelajcami z serca tropikalnej puszczy.

Aby wysłuchać całej opowieść Henryka Dumina, wystarczy kliknąć ikonę dźwięku "Polska Rzeczpospolita brazylijska" w boksie "Posłuchaj" po prawej stronie.