Strona główna - Poznań 56

Section02

Był rok 1956

Strajki i protesty robotnicze przed Czerwcem '56

Polski stalinizm - kalka sowieckiego terroru

XX Zjazd KPZR i "Tajny referat" Chruszczowa

Pod ogniem karabinów maszynowych

- Nie ostoi się żaden rząd i żadna władza, jeśli terror i przemoc będą jej oparciem – mówił Jan Nowak-Jeziorański, dyrektor Rozgłośni Polskiej RWE. (RWE, 30.06.1956)

Pierwszy protest w PRL

- To był pierwszy protest w PRL. Wydarzenia zamieniły się w krwawą rewoltę, a w zasadzie w powstanie – mówił prof. Jerzy Eisler. (PR, 10.12.2001)

Gniew ludu

- To był protest przeciwko krzywdzie i niesprawiedliwości - mówił Tadeusz Żenczykowski o przyczynach politycznych i gospodarczych buntu robotników. (RWE, 23.06.1981)

Section05

Gniew ludu

Wojna w eterze toczyła się przez wszystkie dekady PRL. Polskie Radio było tubą władzy komunistycznej. Równocześnie zza żelaznej kurtyny nadawały stacje radiowe, które niosły do Polski głos wolnego świata, dlatego były stale i konsekwentnie zagłuszane. Polskie sekcje Radia Madryt, BBC, Głosu Ameryki, Deutsche Welle, Radia France Internationale, a przede wszystkim Radia Wolna Europa, mówiły o tym, o czym w kraju nie wolno było nawet pomyśleć. Dla komunistycznej propagandy była to walka o rząd dusz. W rzeczywistości była to wojna między kłamstwem a prawdą.

Z Archiwum Radia Wolna Europa

Po ulicach Poznania jeżdżą czołgi

- Po ulicach Poznania jeżdżą czołgi. Władze komunistyczne ogłosiły stan oblężenia miasta i godzinę milicyjną - relacja zagranicznych świadków. (RWE, 29.06.1956)

Demonstracje krwawo stłumione przez reżim

Strajk, walki, czołgi i wojsko na ulicach. Demonstracje krwawo stłumione przez reżim - relacja zagranicznych świadków, uczestników Targów Poznańskich. (RWE, 29.06.1956)

Hołd poległym braciom

- Cała Polska pochyla dziś czoło nad Poznaniem, który spłynął krwią. Płyną tam myśli i uczucia z kraju i z emigracji - mówił Tadeusz Nowakowski. (RWE, 29.06.1956)

Komuniści kłamią i grożą

- Z goryczą musiał patrzeć robotnik z Poznania na towary przeznaczone nie dla niego, ale dla sowieckiego protektora - felieton Zygmunta Zaremby z Paryża. (RWE, 30.06.1956)

Chcemy chleba i wolności!

- Na ulice wyjechały czołgi, strzały słychać było trzy dni, widziałem ludzi upadających pod ostrzałem - relacja Włodzimierza Kaczmarka, uczestnika buntu. (RWE, 15.08.1956)

Uciekłem od biedy

- Uciekłem od biedy - mówił Jan Pawłowski, pracownik Przedsiębiorstwa Robót Kolejowych w Poznaniu, który wyjechał z Polski w sierpniu 1956 roku. Cz. 1. (RWE, 7.09.1956)

Robotnicy opuścili miejsca pracy

- Widziałem, jak robotnicy opuszczali miejsca pracy - rozmowa z Janem Pawłowskim, pracownik Przedsiębiorstwa Robót Kolejowych w Poznaniu. Cz. 2. (RWE, 8.09.1956)

Bez ostrzeżenia strzelali z ostrej broni

- Z okien Urzędu Bezpieczeństwa ubecy bez ostrzeżenia strzelali z ostrej broni do tłumu. Padli zabici - mówił Jan Pawłowski, robotnik z Poznania. Cz. 3. (RWE, 9.09.1956)

Poznań obstawili czołgami i wojskiem

- Już pierwszego dnia protestu cały Poznań został obstawiony czołgami i wojskiem - relacjonował Jan Pawłowski, robotnik z Poznania. Cz. 4. (RWE, 10.09.1956)

Żelazna kurtyna oddziela Polskę od Europy

- Po jednej stronie żelaznej kurtyny robotnicy kupują samochody, po drugiej stronie zaharowani ludzie z trudem mogą nakarmić dzieci – audycja rocznicowa. (RWE, 30.06.1968)

Trudno było dostać się do Poznania

- To była sensacja, że robotnicy zza żelaznej kurtyny wyszli na ulice - wspominał Filip Ben, korespondent paryskiego "Le Monde" w Polsce w 1956 roku. (RWE, 22.06.1976)

Section07

Section08

Czołgi w mieście

Polskie Radio było tubą propagandową komunistycznej władzy. Zachowały się obszerne fragmenty nagrań z przebiegu procesów w Poznaniu, emitowanych na antenie. Słyszymy w nich stanowisko oskarżycieli, którzy chcieli sądzić robotników jak zwykłych przestępców kryminalnych. Poznańska palestra zaskoczyła wszystkich. Adwokaci jawnie przeciwstawili się prokuratorom.

Z Archiwum Polskiego Radia

Pierwszy dzień procesu trzech

Pierwszy dzień tzw. procesu trzech. Akt oskarżenia zarzucał zamordowanie funkcjonariusza UB i kradzież. Prokurator wyjaśniał wymuszanie zeznań w śledztwie. (PR, 27.09.1956)

Drugi dzień w procesie trzech

Drugi dzień tzw. procesu trzech. Oskarżeni odwołują część zeznań ze śledztwa. Na pytania odpowiadają świadkowie. (PR, 27.09.1956)

Trzeci dzień procesu trzech

Trzeci dzień tzw. procesu trzech. Przesłuchanie kolejnych świadków. Zeznanie lekarza, który przyjechał do rannego funkcjonariusza UB. (PR, 29.10.1956)

Czwarty dzień procesu trzech

Czwarty dzień tzw. procesu trzech. Zeznają świadkowie powołani przez obrońców Józefa Foltynowicza, Kazimierza Żurka i Jerzego Sroki. (PR, 1.10.1956)

Piąty dzień procesu trzech

Piąty dzień tzw. procesu trzech. Mowa prokuratora Alfonsa Lehmanna, który żądał surowych kar, powołując się na tzw. mały kodeks karny z 1946 roku. (PR, 2.010.1956)

Siódmy dzień procesu trzech

Siódmy dzień tzw. procesu trzech. Opinie biegłych psychologów, którzy odpowiadali na pytania prokuratora i obrońców. (PR, 2.10.1956)

Stanowisko oskarżycieli

- Stawiamy zarzut o to, że z bronią w ręku dokonano zbrojnego napadu na funkcjonariuszy bezpieczeństwa – mówił jeden z oskarżycieli w tzw. procesie trzech. (PR, 2.10.1956)

Po co to poniżenie

- Akt oskarżenia przedstawia Foltynowicza jako chuligana, pijaka – mówił na tzw. procesie trzech obrońca Józefa Foltynowicza. (PR, 2.10.1956)

Mowy końcowe w procesie trzech

Mowy końcowe w tzw. procesie trzech. - Sąd wyda wyrok na nas wszystkich, bo ci młodzi ludzie są produktem społeczeństwa – mówił mec. Stanisław Hejmowski. (PR, 2.10.1956)

Wyrok w "procesie trzech"

- Oskarżeni Foltynowicz i Sroka skazani zostali na karę 4,5 lat więzienia, a oskarżony Żurek na 4 lata – informował z sądu sprawozdawca Polskiego Radia. (PR, 8.10.1956)

Pierwszy dzień "procesu dziewięciu"

Pierwszy dzień tzw. procesu dziewięciu. Przed sądem stanęli oskarżeni o zrabowanie broni i udział w ostrzeliwaniu Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego. (PR, 28.09.1956)

Drugi dzień procesu dziewięciu

Drugi dzień tzw. procesu dziewięciu. Prokurator zarzucał udział w demonstracji i walkach zbrojnych. Zeznania świadków, m.in. o rozbrojeniu więzienia. (PR, 28.09.1956)

Trzeci dzień procesu dziewięciu

Trzeci dzień tzw. procesu dziewięciu. Przesłuchanie oskarżonych w sprawie posiadania broni i odwołanie zeznań wymuszonych w śledztwie. (PR, 29.09.1956)

Czwarty dzień procesu dziewięciu

Czwarty dzień tzw. procesu dziewięciu. Zeznania trzynastu świadków, którzy mówią m.in. o strzelaninie pod Urzędem Bezpieczeństwa Publicznego. (PR, 1.10.1956)

Piąty dzień procesu dziewięciu

Piąty dzień tzw. procesu dziewięciu. Adwokaci odpierają zarzuty prokuratorów, że na ulice Poznania wyszli chuligani, a nie robotnicy. (PR, 2.10.1956)

Chuligani o moralności przestępców

- Procesy toczą się w okresie, gdy zaczęliśmy poprawiać błędy, które wypaczały treść ideową ustroju socjalistycznego – komentarz redaktora Bilińskiego. (PR, 2.10.1956)

Polskie Radio

Przemówienie Józefa Cyrankiewicza

- Każdy prowokator czy szaleniec, który odważy się podnieść rękę przeciw władzy ludowej, niech będzie pewny, że mu tę rękę władza ludowa odrąbie - mówił premier. (PR, 29.06.1956)

Miasto dzień po buncie

- Padały jeszcze ostatnie strzały likwidujące grupy bandytów, choć w zasadzie miasto wracało do normalnego życia - mówił red. Jerzy Janicki. (PR, 30.06.1956)

Prawda według mediów

- Prowokatorzy dokładali do jednej kłamliwej informacji inne. Były to pogłoski wrogów, żeby zbałamucić nieświadomych obywateli - mówił red. Jerzy Janicki. (PR, 1.07.1956)

Sąd jest nielogiczny

- Mówi się – chuliganie, elementy przestępcze, a z drugiej strony, jakie przestępstwo im się zarzuca – polityczne - mówił mec. Stanisława Hejmowskiego. (PR, 22.07.1956)

Wypadki w Poznaniu i ich interpretacja

- W spór między robotnikami Poznania a władzą ludową wkradły się elementy wrogie, przestępcze i zbrodnicze – mówił premier Józef Cyrankiewicz w Sejmie. (PR, 5.09.1956)

Partia apeluje o jawność życia politycznego

Wiesław Gomułka, I sekretarz KC PZPR, przemawia podczas spotkania z załogą zakładów im. Hipolita Cegielskiego w Poznaniu, niemal rok po tragicznych zajściach. (PR, 5.06.1957)

Nasza budowa socjalizmu idzie do przodu

Premier Józef Cyrankiewicz analizuje wypadki z czerwca 1956 roku w czasie spotkania z pracownikami poznańskich zakładów pracy. (PR, 16.07.1957)

"Jesteśmy biedni, ciężko nam żyć"

- Towarzyszu premierze, wiemy, że wypadki poznańskie wydarzyły się tylko z goryczy - spotkanie poznańskich robotników z premierem Józefem Cyrankiewiczem. (PR, 16.07.1957)

Radio Wolna Europa

Wyszli na ulice z nędzy

Relacje z ulicznych walk przekazane na podstawie wypowiedzi naocznych świadków-cudzoziemców, przybywających z Targów Poznańskich do Berlina Zachodniego. (RWE, 29.06.1956)

Korespondencja z USA i Wielkiej Brytanii

- Składamy hołd męstwu polskich robotników - reakcja amerykańskich i brytyjskich przywódców związków zawodowych na strajki w Poznaniu. (RWE, 1.07.1956)

Wsparcie zza żelaznej kurtyny

- Uczcijmy pamięć ofiar masakry poznańskiej, której zbrodnią było domaganie się chleba i wolności - przemawiał Edward Raczyński, ambasador RP w Londynie. (RWE, 8.07.1956)

Wiec poparcia w Chicago

- Protestujemy przeciwko temu co się obecnie dzieje w Poznaniu i w całej Polsce – skandowała Polonia w Chicago. (RWE, 18.07.1956)

Ich bardzo wielkie kłamstwo

O szturmie przypuszczonym pierwszego dnia protestów w Poznaniu na stację zagłuszającą emisję programów Radia Wolna Europa. (RWE, 26.07.1956)

Serca emigrantów są w Poznaniu

Reportaż Wojciecha Trojanowskiego o wiecu protestacyjnym Polonii polskiej i związkowców w Brukseli przeciwko masakrze polskich robotników w Poznaniu. (RWE, 14.09.1956)

26. rocznica krwawych zajść w Poznaniu

- Cenzura kazała zapomnieć o morderczych strzałach oddanych z budynku UB do manifestujących robotników - słyszymy w audycji dokumentalnej. Wspomnienia świadków. (RWE, 27.06.1982)

Prośba o godne życie

- Trudno nie polecać Bogu osób, które w tych wypadkach poniosły śmierć - mówił Jan Paweł II w czasie pielgrzymki do Polski. (RWE, 25.06.1986)

Prof. Jerzy Eisler: Protestujący w Poznaniu mieli doświadczenie wojenne.

Prof. Andrzej Paczkowski: To był alarm dla władz, że sprawy mogą potoczyć się poza jej kontrolą.

Section09

Spojrzenie po latach w Polskim Radiu

Poznań oskarża

data emisji: 01.06.2016

"Poznań oskarża" - reportaż Barbary Grębeckiej - obok archiwalnych nagrań z czerwca 1956 roku, przypomniane są fragmenty spektaklu "Oskarżony Czerwiec'56". (PR, 29.06, 2006)

Władza ludowa strzela do robotników

data emisji: 01.06.2016

"Chcemy chleba i wolności!" - audycja historyczna z cyklu "Dźwiękowy przewodnik po historii najnowszej", mówią: prof. Rafał Habielski, świadkowie protestu. (PR, 30.12.1996)

Komuniści zacierali ślady

data emisji: 02.06.2016

"Tak tajne, że przed przeczytaniem spalone” – reportaż Barbary Miczko–Malcher. Próba odtworzenia programu rozgłośni poznańskiej z 28 czerwca 1956. (PR Poznań, 2006)