DIMITRIS MYSTAKIDIS (GRECJA)

DIMITRIS MYSTAKIDIS (GRECJA)

Wirtuoz laiki kitháry, który urodził się i wychował w Salonikach, na festiwalu zagra materiał z płyty "Amerika".

Początek XX wieku to czas, kiedy wielu Greków – szczególnie tych z ubogich, wiejskich obszarów państwa – zdecydowało się szukać lepszego życia w Nowym Świecie. Po prawie stu latach od tego momentu mieszkańcy Grecji, dotkniętej przez kryzys ekonomiczny, znów wyjeżdżają za granicę w nadziei na poprawę swojego losu. W tym samym czasie Grecja i jej wyspy stają się przystankiem dla uchodźców i migrantów z Bliskiego Wschodu na ich drodze do Ziemi Obiecanej, czyli Europy. Do początków tej historii, mającej gorzkie odbicie w świecie współczesnym, na swoim albumie Amerika sięga Dimitris Mystakidis, obecnie jeden z najlepszych greckich interpretatorów rebetiko. Amerika to opowieść o nadziei, poświęceniu, strachu, tęsknocie za krajem i marzeniach, często przegrywających w starciu z rzeczywistością.

Współczesnemu słuchaczowi rebetiko zazwyczaj kojarzy się z dźwiękiem buzuki, jednak to grecka laiki kithára, gitara folkowa nieco mniejsza od gitary akustycznej, obecna była w tej muzyce od jej początków, czyli od przełomu XIX i XX wieku. Laiki kithára rzadko występowała jako instrument wiodący, do wyjątków należą nagrania rebetiko, które powstawały w Stanach Zjednoczonych lub z myślą o tamtejszym rynku i greckiej diasporze. Ich pionierami w Ameryce byli tacy artyści jako Giorgos Katsaros i Kostas Dousas, w Grecji – Kostas Bezos (A. Kostis). Specyficzna technika gry zwana tsibiti, która ich wyróżniała, inspirowana była stylem gry afroamerykańskich bluesmanów. Dimitris Mystakidis wskrzesza ją na albumie Amerika, oddając klimat dawnego „amerykańskiego” rebetiko.

Dimitris Mystakidis, wirtuoz laiki kitháry, urodził się i wychował w Salonikach. Miasto to było jednym z tych, które przed wojną tętniły muzyką rebetiko. Mystakidis profesjonalną karierę rozpoczął jako nastolatek w 1986 roku, wtedy, kiedy Grecja przeżywała drugą powojenną falę odrodzenia się tego gatunku, co zadecydowało o jego poświęceniu się rebetiko i wyborze dalszej muzycznej drogi. W swojej karierze wziął udział w nagraniu prawie osiemdziesięciu płyt, przez wiele lat współpracował ze sławami greckiej piosenki, takimi jak Nikos Papazoglu czy Thanasis Papakonstantinou, występował też z własnym zespołem Apsilies i międzynarodową grupą My Sweet Canary (m.in. z Yasmin Levy i Saviną Yannatou), będącą hołdem dla twórczości Rozy Eskenazi. W 2006 roku nagrał swój pierwszy solowy album 16 Rembetika tragoudia me kithara. Zawarł na nim piosenki rembetiko po raz pierwszy również zaaranżowane wyłącznie na gitarę, dając tym samym nowy impuls do odrodzenia się tej muzyki. Po nim nastąpiły Apsilies (2009) z repertuarem z przedwojennej Azji Mniejszej, Psithirizontas to Rembetiko (2013) i Esperanto (2015) – powojenne rebetiko nagrane z udziałem wielu znakomitych wokalistów. Najnowszym solowym albumem Dimitrisa Mystakidisa jest entuzjastycznie przyjęta Amerika, nostalgiczna opowieść greckich migrantów do Nowego Świata.

Oprócz aktywnej działalności artystycznej Dimitris jest również cenionym nauczycielem, wykłada grę na gitarze folkowej w Instytucie Edukacyjno-Technicznym w Epirusie oraz na Uniwersytecie Macedońskim w Salonikach. Jest autorem podręczników gry na laouto i laiki kithárze.

3MA (MALI, MADAGASKAR i MAROKO)

3MA (MALI, MADAGASKAR i MAROKO)

Trio tworzą muzycy Ballaké Sissoko (kora), Driss El Maloumi (lutnia oud) oraz Rajery (valiha), którzy po raz pierwszy spotkali się w roku 2006.

Dosyć szybko producencka idea połączenia trzech kultur muzycznych Afryki przerodziła się w dojrzały zespół, znakomicie odbierany przez krytykę i słuchaczy. Dużą rolę odegrały w tym wirtuozeria i kunszt muzyków, a także ich wzajemna pasja, co już w 2008 roku zaowocowało powstaniem pierwszego albumu zespołu. [Trio 3MA, 3MA – Contre Jour 2008]. 

Muzyka 3MA to wypadkowa majestatycznej kultury griotów z Zachodniej Afryki, dostojnej klasyki arabskiej z północnej części kontynentu oraz wyspiarskiej tradycji ludowej z Madagaskaru, między innymi tradycji tsapiky.

W roku 2017 ukazał się drugi album zespołu Anarouz [Six Degrees Records 2017] 

Ballaké Sissoko jest potomkiem słynnego rodu griotów. Jego ojciec Djelimady Sissoko był niezwykle cenionym artystą, znanym w wielu krajach Afryki Zachodniej. Ballaké urodził się w roku 1968, debiutował w znanym zespole Ensemble Instrumental du Mali, współpracował także i nagrywał płyty z malijskimi legendami – Toumanim Diabaté i Taj Mahalem. Od wielu lat związany jest z wytwórnią No Format!, w której ukazują się ostanie albumy. W roku 2015 gościł na scenie Studia Koncertowego Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego, wspólnie z Kassé Madym Diabaté (Mali).

Driss El Maloumi urodził się w Agadirze w roku 1970. Przez wiele lat studiował klasyczną muzykę arabską oraz klasyczną muzykę „Zachodu” w Conservatoire National de Musique w Rabacie. W tym samym czasie doskonalił swoją grę na lutni oud. W ostatnich latach dał się także poznać jako muzyk współpracujący z wieloma artystami jazzowymi, wykonawcami muzyki dawnej (jak choćby Jordi Saval) oraz muzykami z Iranu, Indii i Europy. Driss El Maloumi jest także znawcą literatury arabskiej, którą studiował na Ibn Zohr University w Agadirze. W roku 2014 ukazał się solowy album artysty Makan [Contre Jour 2014]. 

Rajery (właśc. Germain Randrianarisoa), zwany jest „księciem valihy z Madagaskaru”. Urodził się w roku 1964 i wczesne lata życia spędził niedaleko stolicy Madagaskaru na słynnych wzgórzach w Ambohimanga. Mimo problemów z palcami prawej ręki – artysta od dzieciństwa cierpi bowiem na niedowład – już w wieku lat 15 stał się dość znanym wykonawcą grającym na tradycyjnej odmianie harfy rurowej zwanej valihą. W roku 1983 rozpoczął występy z grupą Tsilavina, a po kilku latach stał się rozpoznawalnym muzykiem solowym. Rajety jest autorem kilku znakomitych płyt, pośród których warta uwagi jest wydana w roku 2007 Sofera, która rozsławiła wirtuoza valihy na całym świecie.

Janusz Prusinowski Kompania

Janusz Prusinowski Kompania

Uczniowie i kontynuatorzy wiejskich muzykantów i śpiewaczek, mistrzów improwizowanych mazurków i oberków – Jana Lewandowskiego, Kazimierza Mety, Józefa Zarasia, Piotra i Jana Gaców, Stanisława Stępniaka, Marii Siwiec, Marii Pęzik i innych – a zarazem awangardowa formacja o charakterystycznym brzmieniu.

Muzykę dopełniają tańcem, trasy koncertowe łączą z prowadzeniem warsztatów, a znajomość dawnego muzykanckiego rzemiosła – ze współczesną wrażliwością.

Na repertuar Kompanii składają się tańce i pieśni z Polski Centralnej, przede wszystkim mazurki – śpiewane, improwizowane, zawirowane, szalone. W czym tkwi źródło ich wielowarstwowej polirytmii, swobodnej i naturalnej, a zarazem perfekcyjnie precyzyjnej? Skąd pochodzą niezwykłe, czasem egzotyczne melodie, podważające ograniczenia stroju temperowanego? Jaki przekaz zawiera się w dawnych przyśpiewkach i pieśniach? Jakie są relacje mazurków z muzyką innych kultur? Konsekwentne podążanie za tymi pytaniami wytycza ścieżkę rozwoju Kompanii.

Istotnym dopełnieniem wiejskiego muzykowania jest taniec. To on czyni muzykę widzialną, dotykalną, zrozumiałą i dostępną. Oprócz koncertów (często również "do tańca") muzykę Kompanii można więc usłyszeć na potańcówkach wiejskich i miejskich klubów tańca. Z kolei na warsztatach muzycznych i tanecznych członkowie zespołu dzielą się swoimi umiejętnościami i fascynacją. Z radością i satysfakcją można powiedzieć, że spora część młodych adeptów polskiej muzyki tradycyjnej rozpoczęła swoją przygodę ze skrzypcami, bębenkiem lub tańcem, zainspirowana pracą Kompanii Janusza Prusinowskiego.

Kompania występowała w większości krajów Europy, w Azji, Kanadzie, USA (między innymi w Chicago Symphony Center, Kennedy Center, Carnegie Hall w Nowym Jorku) i – przede wszystkim – w Polsce, grając setki koncertów, pokazujących bogactwo i siłę polskiej muzyki tradycyjnej. W 2010 roku wspólnie z wybitnym pianistą Januszem Olejniczakiem zespół przygotował program koncertowy "Wiejskie korzenie muzyki Fryderyka Chopina". Zespół współpracował również z Michałem Urbaniakiem, Arturem Dutkiewiczem, Tomaszem Stańką, Alimem Qasimovem, Miguelem Ituarte, Arthurem Greene’em, Marcinem Pospieszalskim, Adamem Strugiem i z wieloma innymi znanymi muzykami.

W 2008 roku zespół wydał entuzjastycznie przyjętą płytę "Mazurki", w roku 2010 – nagrodzoną Folkowym Fonogramem Roku 2010 w konkursie Polskiego Radia płytę "Serce", w roku 2013 – wyróżnioną drugim miejscem w konkursie Polskiego Radia Folkowy Fonogram Roku 2013 płytę "Po kolana w niebie". Obecnie zespół pracuje nad kolejnym albumem, powstającym we współpracy z Programem Drugim Polskiego Radia.

Janusz Prusinowski – lider zespołu – jest dyrektorem artystycznym festiwalu Wszystkie Mazurki Świata, współzałożycielem Domu Tańca, pomysłodawcą cyklu filmów dokumentalnych Telewizji Polskiej "Dzika muzyka", inicjatorem wielu działań związanych z odrodzeniem muzyki wiejskiej w Polsce. W 2014 roku został uhonorowany brązowym medalem Zasłużony Kulturze – Gloria Artis, a w 2015 roku doroczną nagrodą Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w dziedzinie Kultura ludowa.

Począwszy od 2014 roku muzycy Kompanii współpracują z Akademią Kolberga i szkołami Tradycji, są autorami projektów edukacyjnych oraz inicjatorami licznych działań dokumentujących właściwości wiejskiego muzykowania, przekazu tradycji muzycznych oraz nauki wiejskich tańców. Z muzycznych ziaren, które otrzymali od wiejskich mistrzów, starają się wyhodować na nowo świat, w którym wspólne muzykowanie, granie do tańca, doświadczenie wspólnoty i kontynuacja tradycji mają nowy sens.

Janusz Prusinowski Kompania wystąpi w składzie: Janusz Prusinowski- skrzypce, śpiew, harmonia, cymbały; Michał Żak- flet, szałamaja, klarnet, saksofon, basy, śpiew; Piotr Piszczatowski- baraban, bębenek obręczowy, skrzypce, śpiew; Szczepan Pospieszalski- trąbka, basy, śpiew oraz gościnnie: Maria Siwiec- śpiew; Mateusz Kowalski- basy, kontrabas.

Grochocki_Odorowicz Pieśni przejścia

Grochocki_Odorowicz – "Pieśni przejścia"

"Pieśni przejścia" to koncert zbudowany z polskich pieśni obrzędowych, ze zdecydowaną dominacją lubelskich pieśni żałobnych. 

Minimalistyczny skład sprawdza się w tym przypadku doskonale, a wykonawcy stanowią na scenie kompletną, spójną całość. Zdystansowany śpiew i kreacja Pawła Grochockiego przybliża słuchaczowi tradycyjny kontekst repertuaru żałobnego. W kontrze do niego stoi dynamiczna i ekspresyjna gra Pawła Odorowicza, dopełniająca silny i emocjonalny przekaz wykonywanych pieśni.

Paweł Grochocki i Paweł Odorowicz jako "lubelacy" poznali się w Szczecinie, stojąc w kolejce po nagrody zdobyte podczas II Turnieju Muzyków Prawdziwych. Uznali to za wystarczający powód do rozpoczęcia współpracy i zawojowania świata polskimi pieśniami pogrzebowymi. Ich interpretacja poruszyła publiczność i jurorów XX edycji Festiwalu Folkowego Polskiego Radia "Nowa Tradycja" - już jako duet Grochocki_Odorowicz zdobyli tam Grand Prix. Obecnie pracują nad płytą prezentującą współczesne interpretacje ludowych pieśni pogrzebowych.

Paweł Grochocki – śpiewak i nauczyciel śpiewu, psychotanatolog. Zajmuje się stylem śpiewu męskiego i folklorem religijnym, obrzędami i pieśniami pogrzebowymi. Uczy się od wiejskich śpiewaków, prowadzi badania terenowe i warsztaty śpiewu. Zaangażowany w ruch odrodzenia muzyki tradycyjnej w Polsce, przez pięć lat był jednym z liderów Fundacji "Muzyka Kresów" z Lublina. Uczeń śpiewaka pogrzebowego Jana Wnuka ze Zdziłowic i Genowefy Lenarcik ze Słotwin. Prowadzi dwie grupy wykonujące tradycyjny repertuar pogrzebowy – Lubelski oraz Krakowski Komitet Pożegnalny. Artysta śpiewa również w Zespole Śpiewaczym Ewy Grochowskiej. W 2015 roku w ramach stypendium MKiDN realizował projekt "Już idę do grobu – tradycyjne pieśni pogrzebowe".

Paweł Odorowicz – "elektryczny" altowiolista, kompozytor, aranżer, producent muzyczny i reżyser nagrań. Ma w swoim dorobku ponad czterdzieści wydawnictw CD i DVD. Obecnie współpracuje z Leszkiem Mądzikiem (Scena Plastyczna KUL), prezentując autorską, wykonywaną na żywo muzykę do spektakli plenerowych: "Z mroku", "Bruzda II", "Brama. Piotrkowska 26", "Odchodzi", "Blizna", "Źródła pamięci Szajna – Grotowski – Kantor", Gorset. Współpracuje z Teatrem CHOREA jako instrumentalista w projektach: "Gilgamesz", "Lulabajki", "Po Ptakach" oraz jako kompozytor i wykonawca w projektach: "Spojrzystość", "IN-NI". Dwukrotny laureat Grand Prix Festiwalu Folkowego Polskiego Radia "Nowa Tradycja" (w 2014 roku z zespołem Trzy Dni Później i w 2017 roku w duecie Grochocki_Odorowicz).

Kapela Maliszów, Wiejski dżez (Unzipped Fly Records)

Kapela Maliszów, "Wiejski dżez" (Unzipped Fly Records)

Laureat Folkowego Fonogramu Roku 2017

"Nie gramy muzyki tradycyjnej, ale jesteśmy tradycją".

Rodzinną kapelę z Męciny Małej w Beskidzie Niskim tworzą Jan Malisz i jego dzieci – Zuzanna i Kacper. Członkowie kapeli inspirują się tradycyjną muzyką wiejską swojego regionu, ale również tańcami i przyśpiewkami z różnych obszarów Polski. Muzykę grają w sposób tradycyjny, czyli na skrzypcach, basach i bębnie. Elementowi archaiczności towarzyszy tu pewna doza wolności, radości i improwizacji. Twórczość kapela nie jest tylko szkolnym odtworzeniem starych melodii, bowiem zawiera również autorskie utwory o charakterze wiejskim, które dzięki energicznej grze Kacpra i Zuzanny wybiegają poza ramy ,"wiejskiego grania", wchodzą w dialog ze współczesnością i zahaczają o różne style. W swoich kompozycjach zespół wykorzystuje także skrzypce odziedziczone po ojcu Jana Malisza, Józefie, oraz basy i bę̨bny wykonane przez Jana. W jego pracowni artysty powstają także takie instrumenty, jak lira korbowa, fidel kluczowa (nyckelharpa) i wiele innych.

Artyści koncertowali między innymi w ramach festiwali: WOMEX 2017, WOMAD 2015 (Wielka Brytania), Rainforest World Music 2015 (Malezja), Rudolstadt-Festival 2016 (Niemcy), Viljandi Folk Festival (Estonia), Rozstaje/EtnoKraków 2017 (Polska).

Kapela Maliszów:
Jan Malisz – basy, akordeon, śpiew
Zuzanna Malisz – śpiew, baraban, bęben obręczowy
Kacper Malisz – skrzypce

***

Kuba Borysiak, recenzja albumu Kapeli Maliszów Wiejski dżez, Unzipped Fly Records 2017 

Wiejski dżez z Męciny Małej to jazz wyobrażony i niezwykle oryginalne mierzenie się z harmonią "po swojemu". To także odważne i dojrzałe podążanie ścieżką, którą artyści obrali na płycie "Mazurki niepojęte". W ich muzyce wciąż tli się miłość do transowych i niepojętych rytmów i melodii mazurkowych, ale słychać już też coś innego – tęsknotę za nową wartością, którą muzycy odnajdują z jednej strony w niecodziennej harmonizacji melodii i jeszcze bardziej rozwiniętej – wręcz radykalnej – improwizacji, a z drugiej strony – jeszcze głębsze zanurzenie się w tradycji wiejskich muzykantów. 

Nowa muzyka Maliszów wciąż pełna jest wirtuozowskich interpretacji Kacpra, pięknego i dojrzalszego głosu Zuzi, ale sporo tu także pomysłów Jana, szczególnie porywających melodii z towarzyszeniem akordeonu, które można uznać za przykład nowej muzyki wiejskiej.