- Podczas Narodowego Czytania 2023 w Ogrodzie Saskim stanęło plenerowe studio radiowej Dwójki, skąd poprowadziliśmy audycję specjalną.
- Profesor Ewa Paczoska z Uniwersytetu Warszawskiego opowiedziała m.in. o udziale Elizy Orzeszkowej w powstaniu styczniowym.
- Polskie Radio, partner medialny Narodowego Czytania 2023, przygotowało specjalny serwis internetowy oraz zrealizowało relacje reporterskie i transmisję wideo z Ogrodu Saskiego.
Wątek powstania styczniowego pojawił się w "Nad Niemnem" z bardzo istotnych powodów. Zryw niepodległościowy był bowiem przełomem w życiu samej Orzeszkowej. Po latach określała to jako falę, która zagarnęła wszystkich i niemożliwe było odcięcie się od niej.
- Orzeszkowa z jednej strony wraca w tej powieści do powstania styczniowego, ale z drugiej strony akcja toczy się przecież dwadzieścia parę lat po tej klęsce, więc przedmiotem utworu jest zarówno powrót jak też pytanie, co z tą pamięcią mamy dzisiaj zrobić - zauważa prof. Ewa Paczoska.
Powstanie Styczniowe w majątku Orzeszków
Eliza Orzeszkowa czasie powstania wbrew woli swojego męża udzielała pomocy powstańcom, a w Ludwinowie przez dwa tygodnie przebywał chory Romuald Traugutt. Potem pisarka z narażeniem życia odwiozła go do granicy Królestwa Polskiego i umożliwiła mu ucieczkę poza granice zaboru.
- Po klęsce powstania, która szczególnie bolesna była właśnie na terenach, które zamieszkiwała Orzeszkowa, czyli na Kresach, następuje okres reperkusji ze strony rządu carskiego. Wtedy też m.in. mąż Orzeszkowej zostaje skazany (na zsyłkę na Syberię - red.) za udział żony w tych wydarzeniach - wyjaśnia prof. Ewa Paczoska.
Podczas naszej audycji specjalnej rozmawialiśmy również o związkach Orzeszkowej ze sztuką – napisana w 1886 roku powieść nosi ślady inspiracji powstałym już w 1863 roku cyklem rysunków Artura Grottgera z cyklu "Polonia". Zapraszamy do wysłuchania nagrania.
23:35 Dwojka_Audycja_okolicznosciowa_profesor_2023_09_09-12-10-14.mp3 Narodowe Czytanie "Nad Niemnem". Jak Eliza Orzeszkowa przystąpiła do powstania (Audycja okolicznościowa/Dwójka)
Narodowe Czytanie 2023 - para prezydencka i aktorzy
Akcja Narodowego Czytania została zainicjowana przez Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej w 2012 roku, wspólną lekturą "Pan Tadeusz" Adama Mickiewicza. Tegorocznym utworem akcji była najbardziej znana powieść Elizy Orzeszkowej "Nad Niemnem". Dzieło powstało w latach 1886-1887, natomiast książka ukazała się w 1888 roku. Powieść uchodzi za jedno z najważniejszych dzieł w literaturze polskiej, które podejmują tematykę powstania styczniowego.
W tegorocznej odsłonie akcji Narodowego Czytania, jak co roku, udział wzięła para prezydencka. W akcję zaangażowało się także wielu znanych artystów m.in. Izabella Bukowska, Ewa Domańska, Joanna Jeżewska, Kaja Kozłowska-Żygadło, Elżbieta Nagel, Iwona K. Pawlak (grająca Justynę Orzelską w filmowej wersji "Nad Niemnem"), Aleksandra Radwan, Lidia Sadowa, Piotr Bajor, Marek Barbasiewicz, Andrzej Ferenc, Wiesław Komasa, Szymon Kuśmider, Adam Marjański (filmowy Jan Bohatyrowicz z 1986 roku), Michał Mikołajczak, Marcin Przybylski, Przemysław Stippa, Krzysztof Szczepaniak, Mirosław Wieprzewski, Rafał Zawierucha, Jerzy Zelnik oraz Konrad Żygadło.
W przyszłym roku "Kordian" Słowackiego
Jak podsumowała prezydentowa Agata Kornhauser-Duda - Narodowe Czytanie 2023 odbyło się w ponad sześciu tysiącach miejsc w Polsce oraz w ponad trzystu miejscach w ponad czterdziestu krajach.
W kolejnym roku lekturą Narodowego Czytania będzie "Kordian" Juliusza Słowackiego - ogłosił na finał tegorocznej edycji akcji prezydent Andrzej Duda.
Czytaj także:
***
Prowadzili: Małgorzata Szymankiewicz i Jakub Kukla
Gość: prof. Ewa Paczoska (Uniwersytet Warszawski)
Data emisji: 9.09.2023
Godzina emisji: 13.06
mgc
