Święty Olaf – którego dzień („Olsok”) obchodzimy 29 lipca – był królem Norwegii w latach 1016-1028 i uchodzi za tego władcę, który „ochrzcił” Norwegię, choć chrześcijańska wiara była już w tym kraju znana i wielu mieszkańców było ochrzczonych za panowania Olafa Tryggvassona, który zginął w bitwie morskiej w roku 1000. Jednak dopiero po śmierci Olafa Haraldssona -Świętego Olafa chrześcijaństwo na dobre się przyjeło. Olaf Haraldsson urodził się w roku 995, a zginął w bitwie pod Stikklestad k/Trondheim 29 lipca 1030 r.
Był on Wikingiem i na pierwszą wyprawę ruszył mając 12 lat, najpierw na Wschód w kierunku Nowgorodu, a potem do Anglii i Hiszpanii. W roku 1013/14 przezimowal w Normandii (podbitej przez Wikingów w 881r.) u króla Ryszarda II. Tutaj miał okazję poznać wiarę w Jezusa Chrystusa - Ryszard II był chrześcijaninem i Normandia była krajem ludzi ochrzczononych. Tutaj też, w Rouen, Olaf przyjął chrzest.
Po powrocie do Norwegii razem z czterema biskupami dążył do zjednoczenia kraju, którym rządzili król szwedzki, król duński i książęta z regionu Lade (ladejarlene). A jednocześnie ponowił próbę wprowadzenia do Norwegii chrześcijaństwa zamiast dotychczasowych wierzeń nordyckich. Nie było to łatwe i często był Olaf oskarżany o „chrzczenie mieczem”, w czym pewnie jest sporo prawdy, ale i sporo przesady. Chrześcijaństwo Olafa w tej fazie było zapewne wciąż pod wpływem dawnej religii, a jego chęć ustanowienia kościoła chrześcijańskiego motywowana nie tyko wiarą, ale i polityczną wolą stania się częścią chrześcijańskiej Europy. W roku 1023 w Moster uchwalono, a rok póżniej ogłoszono prawo, tzw. Prawo Św. Olafa, mówiące o tym, że Norwegia jest krajem chrześcijańskim.
Nakazano w nim m.in. budowę kościołów we wszystkich województwach, chrzest niemowląt, posty i wolne od pracy niedziele, także dla niewolników, a zakazywano m.in. wielożeństwa, a także mordowania niepełnosprawnych niemowląt, co było dotychczas tradycją. Król Olaf jeździł po kraju ogłaszając nowe prawo i napotykał na opór, który tłumił grożąc i karząc jednakowo panów i chłopów.
Snorre Sturlasson - autor m.in. Sagi o Świetym Olafie powiada, że ta właśnie sprawiedliwość, gdzie wszyscy są równi wobec prawa, była nie do przyjęcia dla możnych. Toteż gdy w 1028 r. król Danii i Anglii Kanut Wielki najechał Norwegię, musiał się Olaf salwować ucieczką do Rosji (Gardarike). Snorre powiada, że tam właśnie Olaf ostatecznie nawrócił się wewnętrznie i oddał swoje losy i losy królestwa w ręce Boga. Po dwu latach wraca do Norwegii, choć wie, że ma małe szanse na zwycięstwo i odzyskanie utraconego królestwa. W bitwie pod Stikklestad Olaf ginie 29 lipca 1030 r.
Po śmierci Olafa jego przeciwnicy odwracają się od zwycięzców i zaczynają mówić o jego świętości. Przyczyny tej zmiany pozostają tajemnicą, choć można je częściowo wyjaśnić rządami Duńczyków czy przesądami związanymi z zabiciem prawowitego władcy. Po swej śmierci Olaf zdołał osiągnać to, czego nie osiągnął za życia - zjednoczoną chrześcijańską Norwegię.
Przy jego grobie odnotowano cud uzdrowienia, a kiedy po roku przenoszono jego zwłoki były one stanie nienaruszonym. Również późniejsze źrodła, także po reformacji, potwierdzają nienaruszony stan zwłok. I stąd zaczęto nazywać go świętym. Pielgrzymowano z całej Europy do Nidaros (dziś Trondheim), gdzie zbudowano wspaniałą katedrę, a kult Świętego rozprzestrzenił się po całym chrześcijańskim świecie. W tamtych czasach nie stosowano, jak obecnie, procesu kanonizacyjnego, święty został mianowany „oddolnie”, a następnie uznany przez lokalnego biskupa Grimkjella, który był jego spowiednikiem. Kult świętego upowszechnił się szybko w całym kościele - wchodnim i zachodnim (pamiętajmy źe podział między Rzymem a Konstantynopolem nastąpił w roku 1054). Wiele kościołów budowano pod jego wezwaniem, na Wschodzie pisano ikony Świętego Olafa - jedna z najstarszych znajduje się na jednej z kolumn w krypcie Kościoła Narodzenia w Betlejem.
W czasie Reformacji Srebrna trumna św. Olafa została przez Duńczyków przetransportowana do Kopenhagi i przetopiona, a szczątki na rozkaz duńskiego króla zostały pochowane w r. 1568 potajemnie pod posadzką katedry, aby uniemożliwić dalszy kult świętego. Miejsce pochówku do dziś nie zostało odnalezione. Kult jednak trwał, a od końca XIX wieku, wraz z odzyskiwaniem przez Norwegię niepodległości, stał się św. Olaf ważnym symbolem narodowym.
W audycji przybliżamy postać św. Olafa, oprowadzamy po katedrze Nidaros w Trondheim i opowiadamy o festiwalu św. Olafa.
Goście:
Paweł Kapral - przewodnik,
Ks. Wojciech Egiert - Misjonarz Świętej Rodziny, proboszcz parafii św. Michała Archanioła w Hammerfest,
Ks. Albert Mączka - Kanonik Regularny, proboszcz parafii katedralnej św. Olafa w Trondheim.
Katedra Nidaros (Nidarosdomen) - gotycka katedra wybudowana w 1152 r. Katedra nosząca do dziś starą nazwę Trondheim wzorowana była na angielskiej katedrze w Canterbury. Ta największa w całej Skandynawii świątynia jest miejscem pochówku króla Norwegii Olafa II. Wprowadził on w swym kraju chrześcijaństwo i przez wiele lat po jego śmierci jego grób był miejscem pielgrzymek. To sprawiło, że czterdzieści lat po pogrzebie zaczęto budować katedrę. Obecnie niestety nie można zobaczyć srebrnej trumny Olafa, którą w 1537 r. wywieziono do Danii i przetopiono na monety.
W 1152 r. świątynia stała się katedrą, a Trondheim stało się siedzibą katolickiego arcybiskupstwa Norwegii. Było nią aż do ucieczki z miasta ostatniego katolickiego arcybiskupa Olava Engelbrektssona w 1537 r., kiedy to rozpowszechnił się protestantyzm.
W katedrze przechowywane są norweskie regalia. Z wieży katedry można podziwiać widok całej okolicy. Nieopodal znajduje się Pałac Arcybiskupów w Trondheim wzniesiony w XIII w. Katedra jest tradycyjnym miejscem pochówku rodzin królewskich, a od 1814 r. stanowi miejsce koronacji wszystkich kolejnych monarchów Norwegii.
Prace nad katedrą rozpoczęły się około 1070 r., a zakończyły dopiero około 1300 r. Na przestrzeni lat katedra była wielokrotnie niszczona przez pożary. Obecny wygląd zawdzięcza rozpoczętej w 1869 r. odbudowie, początkowo według projektu architekta Heinricha Ernst Schirmera, a dokończona przez innego Christiana Christie. Odbudowa została oficjalnie zakończona w 2001 r.
Festiwal św. Olafa
Co roku pod koniec lipca w norweskiej miejscowości Stiklestad k. Trondheim trwa Festiwal Św. Olafa – Olsokdagene. Poświęcony jest on pamięci króla Olafa Haraldssona, który zginął w bitwie pod Stiklestad 29 lipca 1030 r.
Król Olaf wprowadził w Norwegii i na Wyspach Owczych chrześcijaństwo. Podczas festiwalu, obok różnych wydarzeń i prezentacji związanych ze średniowieczem, głównym wydarzeniem jest wielkie historyczne widowisko Spelet om Heilag Olav, ukazujące tło i przebieg wypadków, które doprowadziły do śmierci króla. Biorą w nim udział czołowi aktorzy norwescy i mnóstwo amatorów. Widowisko przyciąga co roku kilkadziesiąt tysięcy gości.
Autorka: Sylwia Sułkowska
