- Malarstwo sakralne na szkle pojawia się na Ukrainie w XIX wieku na bazie importu z dwóch niezależnych ośrodków, z Dolnego Śląska i z Rumunii, której jezyk jest tożsamy z tradycją malarstwa cerkiewnego zachodniej Ukrainy. To jeden wschodni Kościół. Choć używamy przy opisywaniu tego malarstwa terminu "ikony", to trzeba pamiętać, że nazywano je obrazami, czerwonymi (charakterystycznymi dla Huculszczyzny), lub białymi, charakterystycznymi dla Pokucia. Chodzi tu o kolor tła - mówił Łukasz Ciemiński.
Obrazy na szkle bardzo szybko zyskały niebywałą popularność, głównie ze względu na kontrastową kolorystykę, połyskliwość i zastosowanie pozłoty. Mimo oporu znacznej części duchowieństwa te obrazy stały się niezwykle ważne w ludowej ikonosferze i szybko wyparły ludowy drzeworyt, tak ważny w procesie upowszechniania ikon. Bardzo popularnym wizerunkiem Maryjnym w korpusie malarstwa zachodnioukraińskiego na szkle był drzeworyt ukazujący Matkę Boską Leżajską.
CZYTAJ TEŻ:
-Proces powstawania obrazu na szkle angażował całą rodzinę: kontur nanosił najczęściej mężczyzna, ojciec rodziny, kobiety nanosiły partie koloru, tworzyły ornamenty, dzieci wynosił gotowe obrazu do wyschnięcia na słońce i ich pilnowały. Ikonografia obrazów sprowadza się do kilkunastu motywów: to wizerunki Maryjne, Pokrowa, czyli opiekunka, są wątki trynitarne i inne. Obrazów tych nie traktowano w sposób ceremonialny, były typowo ludowe. Kiedy w takim obrazie pękła tafla lub następowało jakiekolwiek uszkodzenie, traktowano to jako bardzo zły omen, i zakopywano je w miejscu, po którym nie stąpała ludzka noga, tworząc dla nich swoiste mogiłki - tłumaczył ekspert.
Ikona autorstwa Ostapa Łozyńskiego
Magiłki te badał Ostap Łoziński.
Na Ukrainie jest grupa plastyków, którzy od pewnego czasu malują ikony, czerpiąc z tradycji ludowego ikonopisarstwa z Huculszczyzny, Łemkowszczyzny, Bukowiny, Galicji. Te dawne ikony były malowane na szkle lub na desсe, były obecne jak w domach, tak i w cerkwiach. Według badaczy, sztuka pisania tradycyjnych ikon ludowych najbardziej rozwinęła się w XIX wieku. Na początku XX stulecia ludowe ikony zaczęły znikać. Zdaniem ukraińskiego plastyka, ikonopisarza i kolekcjonera Ostapa Łozińskiego, ludowe ikony był pełne różnych jasnych kolorów, uśmiechu i naiwności, każdy dawniej mógł sobie pozwolić kupić taki oryginalny obraz od twórcy. Ostap jest jednym z tych, którzy odradzają sztukę pisania ludowych ikon, pokazują dawne ikony, które udało się uchronić.
Zmarły w styczniu 2022 roku Ostap Łoziński był ważną postacią lwowskiego świata artystycznego. Absolwent Akademii Sztuk Pięknych, wieloletni pracownik Muzeum Narodowego im. Andrija Szeptyckiego, malarz, kolekcjoner, działacz społeczny całe swoje życie pracował na rzecz Ukrainy.
Domowa ikona Ostapa Łozyńskiego.
***
Tytuł audycji: Pasja według Łukasza
Opowiadał: Łukasz Ciemiński (etnograf, historyk sztuki)
Data emisji: 26.02.2024
Godzina emisji: 8.50
