To również kolejny album z cyklu portretów muzycznych wybitnych ludowych muzyków, śpiewaków i śpiewaczek, realizowanej od 28 części wciąż powstającej i rozwijanej serii. Waleria Żarnoch (1908-1988) z domu Markwas, urodziła się w Dąbrowach koło Myszyńca, gdzie spędziła całe życie. Poetka, wycinankarka, „czepsiarka”, śpiewaczka weselna, gawędziarka. Znakomita wykonawczyni wszelkich gatunków pieśni regionu Kurpiów i znawczyni obrzędów tego regionu, niestrudzona animatorka lokalnego życia kulturalnego. Ze zbiorów i doskonałej pamięci Żarnochowej korzystali m.in. Jadwiga i Marian Sobiescy, tworząc archiwum muzyki ludowej Instytutu Sztuki PAN.
Waleria Żarnoch była laureatką Nagrody im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej” w 1978 roku i Baszty na Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu w 1986 roku. Uważana jest za jedną z najwybitniejszych śpiewaczek w udokumentowanej historii polskiej muzyki tradycyjnej.
W archiwum fonograficznym Polskiego Radia znajduje się ponad sto nagrań muzycznych Walerii Żarnochowej, pochodzących z lat 70. XX wieku – jako solistki, jako członkini zespołu śpiewaczego z Dąbrów oraz jako śpiewaczki kapeli z Dąbrów. Obszerny zbiór to także rozmowy z artystką oraz szczegółowe wywiady na temat wiejskich obrzędów. Przy selekcji utworów i rozmów autorzy płyty, Magdalena Tejchma i Kuba Borysiak, starali się ukazać Walerię Żarnoch jak najpełniej – dlatego repertuar albumu obejmuje pieśni leśne, obyczajowe, miłosne, dziecięce, zaś najobszerniejszy i najcenniejszy zbiór stanowią pieśni i muzyka związane z weselem. Stąd umieszczenie na płycie szczegółowego przebiegu obrzędu kurpiowskich oczepin wraz z komentarzami śpiewaczki. Do albumu tradycyjnie dołączona jest bogato ilustrowana książeczka, zawierająca niepublikowane wcześniej fotografie z archiwum rodzinnego Walerii Żarnoch oraz ze zbiorów prof. Piotra Dahliga, będącego również autorem merytorycznego tekstu do publikacji.
SPIS UTWORÓW
Pieśni leśne
1. Nie bande ja roli uoroł w jesiani
2. Hola byśki hola, wszystkie osiam z pola
3. Wysła burzycka, bandzie desc
4. Zarzały kuniki w zielunej pasiece
5. A już ci ziecór słonecko nad zachodem
6. Waleria Żarnoch o pieśniach leśnych
7. Nas Dumbroziun jedan miał kuników siedam
8. Ej jegody, jegodziny
9. A gdzies moje kunie wrone
Kołysanki i piosenki dziecięce
10. A lulaj, lulaj, małe dziecie
11. Kołys ze się kołys
12. Na kobylam gównie (do rozdzielania bijących się dzieci) – z komentarzem
13. Oj ta dana hopsasa (o dzieciach z blond włosami) – z komentarzem
Pieśni miłosne, zalotne, powszechne
14. Gdzie ja jadę, to ja jadę, to kunie nie chcą
15. Po ogrodzie chodziła
16. Zebyś ty Jasiu kółeczko kupsiół
17. Waleria Żarnoch o śpiewaniu i zapamiętywaniu pieśni
18. Siodłaj konia do Torunia
19. Ubogo wdowusia ni ma komu robzić
20. Kręci kołem po jezierze
Wesele
Przyjazd Młodego, wyjazd do ślubu, wyjście z kościoła
21. Oj wyjizdzoj
22. Cego wyśta kawalirzy przyśli
23. Toć my nie złodzieje
24. Grajo gracyki
25. Wyrzondzaj sie dziewce moja
26. Waleria Żarnoch rozmawia z Marianem Domańskim o księdzu Skierkowskim
27. Wysła z kościółecka juz nie panianecka
28. W kościelem byli
29. Dobry grosek dobry
Obiad weselny i tańce
30. O początku wesela
Gorzkie, gorzkie, nie smakuje – przyśpiewki do obiadu weselnego, z zapowiedzią
31. Oj byłać tam kapusta
32. O potrawach weselnych i kolejności tańców
33. Powolniak (taniec / dance)
Kapela z Dąbrów
34. Oberek
35. Panie muzykancie zagrajcie nam walca – przyśpiewka do muzykantów
Oczepiny
36. O tańcu z gruchawką (kozaku)
37. Kozak (taniec) Kapela z Dąbrów
38. O początku oczepin
39. Niech bandzie Jezus Chrystus pochwalony – na początek oczepin
40. O zezwoleniu na oczepiny
41. Wysła dziewcyna, wysła jedyna – pieśń dla Młodej na początek oczepin
42. O prowadzeniu młodej wokół stołu z bochenkiem chleba
43. Napatrzta się starzy – pieśń druhen dla Młodej
44. Cego kalino w dole stois – z zapowiedzią
45. Było nie chodzić po zakoniniu
46. Rozwijaj się zionku – pieśń przed zdjęciem wianka, z zapowiedzią
47. Już ci mi go odbzieraja – trzykrotny śpiew do czepka, z zapowiedzią
48. O mój zionusecek
49. O tańcach i zabawach przy zbiórce na czepek
50. Starsy drozbecka – przyśpiewka dla starosty weselnego
51. Familija się zjechala - przyśpiewka dla rodziny z zapowiedzią
52. Jek to Twoje, tak to moje – przyśpiewka dla Młodego z zapowiedzią
53. Zakładajcie siwe konie – na przenosiny
54. Ostajta się z Bogam dumbrowskie uotłogi – po oczepinach
Zespół Śpiewaków Ludowych z Dąbrów
55. Trampnuł konik trampnuł
Tańce i przyśpiewki z kapelą
56. Oberek z pokrzykiwaniem
57. Staro baba
Twórczość własna
58. Waleria Żarnoch o tworzeniu
59. Prose posłuchać co wum zaśpiewum – poemat Walerii Żarnoch o ziemi kurpiowskiej
Nagrań dokonano:
1974 – nr / tr. 8, 12-13, 16
Dąbrowy, 1975 – nr / tr. 1-7, 10-11, 14-15, 18-32, 35-36, 38-54
Dąbrowy, 1977 – nr / tr. 9, 33-34, 37, 55, 57, 59
Ogólnopolski Festiwal Folkloru i Sztuki Ludowej w Płocku 1978 – nr / tr. 56
Płytę przygotowali i opracowali Magdalena Tejchma i Kuba Borysiak.
