Mimo upływu lat, zmieniających się realiów, ustrojów politycznych i idei światopoglądowych, jego przesłanie i muzyka od pół wieku pozostają wciąż aktualne. Odnoszą się do problemów współczesnego świata, wskazując młodym ludziom sposoby radzenia sobie z jego wyzwaniami i odnajdywania własnego języka.
***
Józef Broda urodził się w 1941 roku w Ustroniu-Lipowcu. W świat muzyki tradycyjnej jako pierwsi wprowadzili go mama i dziadek. Pierwsze nauki pobierał
u największych mistrzów swojego regionu, wśród których znalazł się m.in. Jan Kawulok. Wykształcenie wyższe zdobywał w ośrodkach akademickich w Gdańsku, Warszawie, Toruniu i Lublinie, studiując m.in. filozofię i wychowanie przez sztukę.
Przez wiele lat pracował jako wychowawca i nauczyciel w szkołach podstawowych
w Istebnej i Koniakowie, propagując wśród dzieci i młodzieży lokalne tradycje. Uczył nie tylko gry na instrumentach, pieśni i tańców, ale także szacunku dla rodzimej kultury. Przekazywał to, jak wielką wagę dla budowania tożsamości ma świadomość własnego pochodzenia. Był także twórcą i reżyserem przedstawień plenerowych, będących przykładem symbiozy człowieka, przyrody i kultury. Folklor stał się dla niego środkiem wychowywania poprzez działanie w grupach twórczych, np. w formie teatru obrzędowego. Jego działania
i metody zainspirowały wielu nauczycieli w ich pracy pedagogicznej.
- Muzyka jest bardzo prostym narzędziem – twierdzi – za mało współcześnie docenianym przez pedagogów. Dzisiejsi nauczyciele za daleko odchodzą od fundamentu nauki: zachwytu, zadziwienia. A życie trzeba umieć smakować, my dzieciom stwarzamy do tego pretekst. Bo muzyka pomaga odkrywać prawdę o życiu i człowieku.
Na zdjęciu Józef Broda. ”Źródełko - Rodzinne kolędowanie”. Koncert Polskiego Radia Dzieciom i Radiowego Centrum Kultury Ludowej.
Józef Broda nie chce być postrzegany ani jako muzykant, ani jako artysta. Jego ideą jest kontakt z drugim człowiekiem. Polega to na tym – mówi – że instrument stał się moim narzędziem, które poprzez muzykę czy teatr daje wolność, ułatwia mi ten kontakt i dzięki temu wychowuje, naucza, kształtuje wrażliwość i światopogląd młodego człowieka.
Dzięki prowadzonym przez siebie badaniom folkloru, zgromadził ogromny repertuar pieśni i przyśpiewek, a także informacje o ich miejscu i funkcjach w zwyczajach i obrzędach. Wykonując je w pełnej zgodzie z tradycjami regionu, stał się autentycznym nosicielem obyczajów górali Beskidu Śląskiego. W oparciu o swoją wiedzę, doświadczenie i obserwacje, odtworzył i przyczynił się do kontynuowania ginących tradycji w swoim regionie.
Polskie Radio wielokrotnie odwiedzało Józefa Brodę w jego domu na Wyrszczku, nagrywając barwne opowieści artysty o świecie dźwięków wydobywanych w poetycki sposób z najprostszych instrumentów dętych. To właśnie tam przez wiele lat powstawały audycje „Co słychać na Wyrszczku” z udziałem dzieci, którym muzyk opowiadał o porach roku, żywej naturze, łąkach, potokach i muzyce.
Józef Broda jest laureatem licznych nagród, w tym m.in. Nagrody im. Oskara Kolberga (1995) oraz dorocznej nagrody Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2016). Jest także laureatem festiwali m.in. w Bukowinie Tatrzańskiej (1971), Kazimierzu nad Wisłą (1973) i Budapeszcie (1974). Otrzymał Srebrny Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis (2008) oraz Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (2014). Od lat prowadzi najważniejsze festiwale folklorystyczne w Polsce m.in. w Żywcu, Kazimierzu czy Nowym Sączu. Posiada umiejętność nawiązywania niezwykłej łączności z widownią, wykorzystując sceny festiwalowe do wspaniałej pracy dydaktycznej z ludźmi w każdym wieku.
