Radiowe Centrum Kultury Ludowej

Spotkanie ze Żmijem

Ostatnia aktualizacja: 30.11.2020 09:00
Ten znany na całej Słowiańszczyźnie mityczny stwór, przypominający ogromnego węża, smoka, kojarzony był z demonami opiekuńczymi, miał walczyć z siejącymi zło smokami i był nazywany królem węży, przyjmuje się też powszechnie, że Żmij to zoomorficzna postać boga zaświatów Welesa. Na spotkanie z tym magicznym stworzeniem w kolejnym odcinku "Między światem a zaświatem" zabiera nas Katarzyna Jackowska-Enemuo... 
Audio
  • Spotkanie ze Żmijem (Dwójka/Między światem a zaświatem)
Rzeźba Żmija, Kudina Gora w okolicach Pskowa, Rosja.
Rzeźba Żmija, Kudina Gora w okolicach Pskowa, Rosja.Foto: Shutterstock/mariamalaya

Ten od innych światów dzielą różna bramy. Bywają to ogień, drzewo, jaskinia, a także rzeka, studnia lub źródło. Każda brama ma z kolei swojego strażnika, a do ich grona zalicza się Żmij, czyli wąż. W retoryce chrześcijańskiej wąż został powiązany z diabłem, ale w kulturze jeszcze wcześniejszej, praindoeuropejskiej, był symbolem twórczego chaosu.

Na terenach dawnej Rzeczpospolitej węże otaczano ogromnym szacunkiem, uważano je za opiekunów domostw, gospodarstwa i dobrobytu. Dom, w którym mieszka wąż, uważano za szczęśliwy i błogosławiony. Domowe węże miały lubić mleko i żyć w przyjaźni z krowami - w towarzystwie węża krowy miały być bardziej mleczne.

Kolberg donosił, że widziano węże tak udomowione, że z dziećmi jadły posiłki, zwłaszcza kluski z mlekiem.
Węże z szacunkiem, ale i obawą traktowali polscy Cyganie. Były dla nich istotami nietykalnymi, opiekunami wędrowców.

Wąż mógł też przynosić śmierć, ale mógł też od niej chronić. Żmij bywał też strasznym smokiem, tym widzianym niegdyś w burzach, kometach i meteorach, strażnikiem skarbu, królewny, a przede wszystkim wody żywej, czyli wiedzy tej najbardziej tajemnej, o sobie samej.

***

Tytuł audycjiMiędzy światem a zaświatem

Przygotowała: Katarzyna Jackowska-Enemuo

Data emisji: 28.11.2020

Godzina emisji: 8.50

Zobacz więcej na temat: folk folklor opowiadanie