Ujmując sprawę po prostu, okno to otwór w ścianie ze szklaną ramą, doprowadza światło i powietrze do wnętrza, ale pozwala obserwować co się dzieje na zewnątrz. Są ich różne rodzaje - balkonowe, rotacyjne, uchylne, narożne itd., ale wszystkie służą podwójnej funkcji tego obiektu - zamykania i otwierania.
- Wyraz "okno" pochodzi od wyrazu "oko", symbolizuje otwartość na świat, ogląd świata, jego obserwację i interpretację. Znamy powszechnie ten stereotyp starszej pani, która siedzi w oknie i uważnie obserwuje wszystko, co dzieje się na podwórku, ale były też w historii przypadki, kiedy ludziom zabraniano wstawiać okna w domach, nie chcąc, żeby widzieli pewne rzeczy - mówił w audycji prof. Jan Adamowski. - Okno służy także zdrowiu, bo wpuszcza do domu świeże powietrze, ale też nawiązywaniu kontaktów z zaświatami! Na przykład na Nowy Rok przed północą się otwierało okno, ale nocne stukanie w okno ptaka, puszczyka, sowy czy ogólnie czarnego ptaka, zapowiada śmierć.
Okno w chacie na terenie skansenu w Olsztynku.
Okno w ludowej tradycji jest pasażem dla duchów zmarłych. Te przez nie dusze w Zaduszki dostają się do domu, choć tą samo drogę mogą obrać demony. Przed nimi chroniono się, rozsypując pod oknem kamienie, pokrzywę, pisanki czy stawiając gromnicę. Ochronie domu służyła sama konstrukcja okna, z drewnianymi poprzeczkami ułożonymi w kształcie krzyża.
- Okno oznacza też kontakt ze światem i ludźmi - mówił prof. Adamowski. - Na przykład panna stoi w okieneczku i wygląda miłego kawalera, z okna wypatruje się kolędników czy Świętego Mikołaja. Okno ma też znaczenie estetyczne, zdobi się je kwiatami, malowaniem, okiennicami, firankami, witrażami.
Oko jest też oknem duszy i symbolem domu. A na wakacje niech symbolizuje nowe tereny i ludzi, z którymi zapoznają się państwo w tym czasie, a jednocześnie bezpieczeństwo i swojskość swoich czterech kątów. Może dzięki temu nawet na mycie okien spojrzymy przychylniej.
***
Tytuł audycji: Źródłosłów
Opowiadał: prof. Jan Adamowski
Data emisji: 18.06.2022
Godzina emisji: 8.50
