Osada, której imię nadano na cześć panującego wówczas w Anglii Jakuba I (ang. James I), nie była pierwszą próbą kolonizacji Nowego Świata, podjętą przez mieszkańców Wysp Brytyjskich. Przedtem podjętych zostało 17 angielskich wypraw w tym celu. Jednak wszystkie skończyły się niepowodzeniem: kolonistów pokonywały ciężkie warunki panujące na dziewiczym kontynencie, choroby, głód i rdzenni mieszkańcy.
John Smith - najemnik i przywódca
Jednak dopiero misja trzech statków Wirginijskiej Kompanii Londyńskiej okazała się sukcesem. 14 maja 1607 założone zostało Jamestown. Początkowo dowódcą wyprawy był Christopher Newport, jednak z historią Jamestown kojarzony jest przede wszystkim John Smith.
- John Smith był zawadiaką szukającym przygód, zjeździł pół świata (…). Smith był kiedyś zaciężnym wojakiem we Francji, Holandii, na Węgrzech. Dowojował się rangi kapitana, zawsze gotów był do każdej eskapady - słyszymy w audycji Władysława Wantuły (pseud. Karol Witt) z Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa.
29:53 jamestown.mp3 "Pierwsi Polacy w Ameryce", Słuchowisko Karola Witta (Władysława Wantuły) poświęcone Polakom-pionierom przybyłym do Jamestown w Wirginii. Cz. 1. (RWE, 6.04.1969)
Pierwsi polscy koloniści
Smith, goniony żądzą przygody, sławy i zarobków nie został w osadzie, zajął się badaniem okolicznych rzek i wybrzeża. Do Jamestown powrócił w 1608 roku i został przywódcą miasteczka. To on posłał po nowych osadników, którzy przybyli do kolonii w październiku. - W zapiskach Towarzystwa Wirginii czytamy, że na statku "Mary & Margareth" płynęło po ośmiu Polaków i Holendrów - słyszymy w audycji RWE.
Romantyczna historia Pocahontas
Od początku osadnicy narażeni byli na ataki ze strony rdzennych mieszkańców Nowego Świata. Podczas jednej z wypraw eksploracyjnych ujęty przez Indian został sam John Smith. Jego oddział został wybity, a on sam został pojmany i miał zginąć z ręki wodza Powhatana. Od śmierci wybawiła go Pocahontas - córka wodza.
Pierwszy amerykański strajk o równość praw
Jamestown rozwijało się ze zmiennym szczęściem. Jego znaczenie jednak rosło do tego stopnia, że angielski król postanowił nadać Wirginii pewną autonomię samorządową.
- Każde osiedle mogło wybierać po dwóch przedstawicieli do Zgromadzenia Wirginii, które miało powoływać urzędników i ustalać prawa. Ale do głosowania dopuszczono tylko Anglików i wtedy Polacy ogłosili strajk. Pierwszy strajk na ziemi amerykańskiej - słyszymy w audycji z 1969 roku.
Czym zajmowali się Polacy w pierwszej stałej osadzie w Ameryce Północnej? Posłuchaj audycji.
04:55 jamestown2.mp3 "Pierwsi Polacy w Ameryce", Słuchowisko Karola Witta (Władysława Wantuły) poświęcone Polakom-pionierom przybyłym do Jamestown w Wirginii, cz. 2. (RWE, 6.04.1969)
31 lipca 1619 roku udało im się wywalczyć przez Zgromadzeniem równość praw wyborczych.
bm