9 maja w Rosji, byłych republikach radzieckich, a od 2000 roku także w Izraelu obchodzony jest, jako dzień zakończenia II wojny światowej. Ta data budzi jednak wiele kontrowersji.
- Wojna z militarnego punktu widzenia zakończyła się wiosną 1945 roku. Trudno jednak ustalić jedną końcową datę - mówi prof. Rafał Habielski, historyk z Uniwersytetu Warszawskiego.
7 maja zachodni alianci przedstawiają Niemcom warunki kapitulacji, które wchodzą w życie minutę po 23. Rosja nie przyjmuje tego do wiadomości, chce, by stroną kapitulacji byli wszyscy członkowie antyhitlerowskiej koalicji. - Dzięki uporowi Stalina w tej kwestii kapitulację przyjmuje także Francja. To zdziwiło nawet niemieckiego feldmarszałka Keitla, który kpił, że Francja powinna się podpisać po obu stronach dokumentu - opowiada prof. Habielski. Cała procedura kapitulacyjna powtarzana jest więc 8 maja. Ostatecznie nowe warunki kapitulacji zaczynają obowiązywać tuż po północy, czyli według czasu moskiewskiego - 9 maja.
- W Europie działania wojenne regularnych armii toczyły się do 11 maja, a na Dalekim Wschodzie do 2 września 1945 - tłumaczy prof. Rafał Habielski. Po II wojnie nie było też konferencji kończącej wojnę i ustanawiającej nowy ład, takiej jak wersalska w 1918 roku. - Stosunki między Stanami Zjednoczonymi, a ZSRR zaczynają sie zaraz po zakończeniu wojny dramatycznie pogarszać. Są tylko spotkania mające na celu ustalić nowy podział terytorialny - mówi profesor.
Kontrowersje do dziś budzi liczba ofiar II wojny światowej. Szacunki wahają się od 50 do 78 mln. - Dość dokładnie znana jest wielkość strat państw zachodnich i Niemiec, natomiast problem jest z Rosjanami. Zaraz po wojnie ZSRR podaje liczbę 20 mln. Wówczas myślano, że te dane są zawyżone, a obecnie - w świetle nowych dokumentów - uważa się je za zaniżone - tłumaczy prof. Habielski. Jego zdaniem wojna pochłonęła - wraz z ludnością cywilną i Holocaustem - 50 mln ofiar.
9 maja to, tym razem bezdyskusyjna, data pierwszej emisji serialu "Czterej pancerni i pies". - To jest film, który wpłynął na sposób widzenia II wojny światowej. Pokazywał ją w sposób uproszczony, ale bardziej sugestywny niż jakiekolwiek wysiłki historyków - dodaje Habielski.
(lu)
Aby wysłuchać całej rozmowy, wystarczy wybrać "Dzień Zwycięstwa" w boksie "Posłuchaj" w ramce po prawej stronie. Tam również nagranie wideo rozmowy.
"Sygnałów Dnia" można słuchać w dni powszednie od godz. 6:00.
"Sygnały Dnia" na antenie TVP HD codziennie (oprócz niedziel) dwukrotnie: o godz. 7.15 i o 8.15.
Przebieg rozmów można też śledzić na naszej stronie. Wystarczy kliknąć boks Sygnały Dnia Transmisja wideo w prawym, górnym rogu strony.
Pełny tekst rozmowy
