Historia

Spór o Karola Marksa

Ostatnia aktualizacja: 14.03.2015 05:50
Ruchy lewicowe uważały go za ojca naukowego socjalizmu. Był to jednak krytyk kapitalizmu, który nie napisał ani jednej książki o socjalizmie, czy komunizmie. Historia przykleiła mu wiele twarzy, które przesłoniły prawdziwy obraz jego filozoficznych poglądów.
Audio
  • Dyskusja o postaci Karola Marksa w audycji z cyklu "Na historycznej wokandzie". Gośćmi red. Andrzeja Sowy są Adam Cymer i prof. Stefan Opara (29.06.1994).
  • Sylwetkę Karola Marksa w audycji z cyklu "Naukowy zawrót głowy" przedstawia filozof dr hab. Tomasz Wiśniewski (18.02.2015).
Karol Marks fot. Wikimedia Commons.
Karol Marks fot. Wikimedia Commons.

14 marca 1883 zmarł Karol Marks, niemiecki filozof, socjolog, ekonomista, historyk, dziennikarz i działacz rewolucyjny. Autor pierwszej odezwy, współtwórca i sekretarz Międzynarodowego Stowarzyszenia Robotników (tzw. Pierwszej Międzynarodówki).

Do historii filozofii myśli politycznej przeszedł jako twórca naukowego socjalizmu. Teoria powstała w burzliwym czasie ruchów narodowowyzwoleńczych w Europie i narastającego niezadowolenia z kapitalizmu, który dzielił ludzi na klasy posiadające i nieposiadające. Na tych, co mogą wszystko i takich, którzy mogą niewiele.

Marksizm a marksizm-leninizm to zupełnie inne rzeczy

Spory o postać Karola Marksa toczą się od dawna. Historia przykleiła mu wiele twarzy, które przesłoniły prawdziwy obraz jego filozoficznych poglądów. Prorok zmierzchu kapitalizmu pozostawił po sobie kilkadziesiąt tysięcy stron tekstów. Przewidywał, że ustrój oparty na własności prywatnej, targany rozmaitymi wewnętrznymi sprzecznościami i walkami klasowymi musi się skończyć.

- Idee Marksa zostały wypaczone przez dewiacje ustrojowe, które do marksizmu nawiązywały. Nowy kierunek ideologiczny marksizm-leninizm był czymś zgoła innym. Lenin zaprzeczył Marksowi w podstawowych kwestiach, poczynając od miejsca transformacji cywilizacyjnej – mówił prof. Stefan Opara.

Zmierzch kapitalizmu miał nastąpić w najbardziej rozwiniętych krajach, na skutek braku możliwości rozwoju tych krajów, a tymczasem wystąpił na peryferiach cywilizacji europejskiej, w kraju, gdzie kapitalizmu jeszcze nie było. – Praktyki, które sprzęgły się z rozwojem Związku Sowieckiego niesłusznie są wiązane bezpośrednio z marksizmem. Poczynając od wojny z religią, po rozmaite koncepcje dotyczące policyjnego nadzoru nad obywatelami, co jest absurdem w zestawieniu z tekstami Marksa – dodał filozof.

Najlepszym przykładem zniekształcenia myśli Marksa jest źle rozumiane, wypaczone, sławne hasło "religia to opium ludu”. Zdaniem gościa audycji, prof. Stefana Opary słowa Marksa były pochwałą religii. W XIX wieku opium było jednym z najbardziej pożądanych środków znieczulających.

Posłuchaj, co naprawdę o wyzysku, wykluczeniu i alienacji mówił Karol Marks.

Sąd nad Karolem Marksem

Największy umysł czasów nowożytnych, czy jedynie mierny filozof i alkoholik z Trewiru? Czy myśli Karola Marksa pozostały aktualne, czy upadły wraz z systemem, który on w pewnym sensie wymyślił?
Sądu nad Karolem Marksem podjął się Andrzej Sowa w audycji Polskiego Radia z cyklu ”Na historycznej wokandzie”. W roli oskarżyciela wystąpił publicysta Adam Cymer, zaś obrońcy prof. Stefan Opara.

- Marks pozbawił człowieka jego własnej podmiotowości, czyniąc go tylko funkcją zewnętrznych procesów społecznych, przyrodniczych i historycznych – atakował Adam Cymer. – Kwintesencją tego sposobu myślenia jest deprecjacja człowieka, wywyższanie masy i bezmyślnego procesu historycznego, co stało się źródłem wielorakich ruchów społecznych i politycznych.

- Dzieje Europy były od Marksa niezależne i w dużej mierze wykrzywiły wartość jego prognoz – bronił myśliciela prof. Opara. – Jego teoria została wypożyczona przez siły, które z wolnością, zmierzchem państwa, zanikiem policji miały niewiele wspólnego. Wręcz przeciwnie, wzmacniały państwo, policję i ograniczały wolność.

Trzeba na koniec podkreślić, że Marks w swojej teorii nie docenił nieprawdopodobnych zdolności adaptacyjnych kapitalizmu. Był przekonany, że "ta zabawa" dłużej niż do końca XIX wieku nie ma prawa przetrwać. Tymczasem okazało się, że można jeszcze zwiększyć poziom eksploatacji i objąć nią cały świat.

mjm

Czytaj także

Komuna Paryska. Krwawo stłumiona rewolucja

Ostatnia aktualizacja: 28.05.2024 05:35
28 maja 1871 roku zakończył się tzw. krwawy tydzień, w trakcie którego wojska wierne rządowi brutalnie stłumiły Komunę Paryską, zabijając 30 tysięcy osób. Była to największa rewolucja XIX wiecznej Francji, a jej przebieg poruszył całą Europę.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Kwame Nkrumah – czołowy rzecznik panafrykanizmu

Ostatnia aktualizacja: 27.04.2018 05:50
Pierwszy prezydent niepodległej Ghany, wbrew intencji brytyjskich kolonizatorów, stał się absolutnym przeciwnikiem kolonializmu. A z czasem wymyślił swój własny system filozoficzny.
rozwiń zwiń