Jak artyleria zmieniła obraz pola bitew

12 stycznia 1383 roku, podczas oblężenia Pyzdr w Wielkopolsce wystrzelona z działa kamienna kula przebiła wrota bramy miasta i zabiła plebana Mikołaja z Biechowa. Było to pierwsze udokumentowane użycie artylerii na ziemiach polskich.

Ciężkie działo z okresu I wojny światowej, fot. Ernest Brooks, źr. Wikimedia Commons/dp

Proch strzelniczy dotarł do Europy z Chin. - Na początku XIII wieku proch strzelniczy służył do dwóch celów: jako materiał kruszący do rozbijania skał i jako paliwo do rakiet – wyjaśniał prof. Tadeusz Nowak w audycji z cyklu "Szkiełko i oko".

Dopiero w XIV wieku zaczęto go używać do strzelania z armat.

- Pierwotnie amunicją były kule kamienne, starannie dłutem obtoczone, by nadać im kulisty kształt - mówił historyk wojskowości. - Później kule wytwarzano z ołowiu, który ma bardzo niską temperaturę topnienia, a następnie ze stali.

Posłuchaj

10:00 szkiełko i oko_1.mp3 Gawęda prof. Tadeusza Nowaka o początkach artylerii w Polsce i Europie w audycji z cyklu "Szkiełko i oko". (PR, 31.10.1995)

 

Wprowadzenie broni palnej zachwiało nie tylko dotychczasowym obrazem pól bitew, ale też całą hierarchią społeczną. Rycerze okuci w pancerne zbroje, po których ześlizgiwały się groty strzał, ginęli od armatnich i arkebuzowych kul.

Posłuchaj

08:56 szkiełko i oko_2 bastiony.mp3 Zmiany w budownictwie wojskowym - gawęda prof. Tadeusza Nowaka w audycji z cyklu "Szkiełko i oko". (PR, 31.10.1995)

 

Rewolucją w rozwoju artylerii było wprowadzenie gwintowanej lufy w drugiej połowie XIX wieku. Dzięki rowkowaniu wewnętrznej ściany lufy zwiększyła się celność broni: tuż po wystrzeleniu pocisk był wprowadzany w ruch obrotowy wokół własnej osi. Tego typu działa wprowadzono w trakcie wojny secesyjnej w Stanach Zjednoczonych.

Kolejny kamień milowy nadszedł niedługo potem: wprowadzono działa ładowane odtylcowo i pociski o bardziej skomplikowanej budowie. Zwiększało to ich szybkostrzelność.

Artyleria odegrała kluczową rolę podczas I wojny światowej, kiedy obie strony zasypywały się setkami tysięcy pocisków.

Wprowadzenie artylerii jako rodzaju uzbrojenia wywołało rewolucję w sztuce wojennej. Kamienne i ceglane warownie straciły walor obronności, powstały wojska inżynieryjne. O tych opowiadał historyk wojskowości, prof. Tadeusz Nowak. Posłuchaj.

Posłuchaj

08:23 szkiełko i oko_3 inżynieria.mp3 Gawęda prof. Tadeusza Nowaka o zmianach w inżynierii wojskowej w audycji z cyklu "Szkiełko i oko". (PR, 31.10.1995)

 

bm