Antoni Ponikowski - premier, muzyk, naukowiec

- Był osobą, która bardzo ściśle identyfikowała się z interesem Polski. Był świadom, że pełnił funkcję premiera ponadpartyjnego i uważał, że są pewne racje nadrzędne, które należy realizować bez względu na to, czy podoba się to lewej lub prawej stronie sceny politycznej - mówił prof. Rafał Habielski.

Antoni Ponikowski

Foto: Wikipedia/domena publiczna

29 maja 1878 roku urodził się Antoni Ponikowski, inżynier, profesor i rektor Politechniki Warszawskiej; premier RP oraz minister oświaty, kultury i sztuki.

Trzy pasje premiera

Życie Ponikowskiego wypełniały trzy aktywności: muzyka, działalność naukowa i polityka. W pierwszej materii dał się poznać jako śpiewak i współtwórca jednego z warszawskich chórów, a także członek komitetu budowy pomnika Fryderyka Chopina w Warszawie. Jego kariera naukowa zawiodła go na fotel rektora Politechniki Warszawskiej, na którym zasiadał dwukrotnie: w latach 1923-1924.

- Uważał, że należy budować i odbudowywać, co się da (…). O jakiejkolwiek działalności politycznej po 1945 roku nie było mowy – wyjaśniał prof. Rafał Habielski w audycji Agnieszki Steckiej z cyklu "Polscy premierzy".

Premier czasów kryzysu

Działalnością polityczną zajął się już przed I wojną światową. Początkowo związany z ruchem narodowym, zmienił orientację i stał się jedną z najważniejszych postaci chrześcijańskiej demokracji. Od 27 lutego 1918 pełnił obowiązki premiera Królestwa Polskiego przy Radzie Regencyjnej.

Na stanowisku szefa rządu znalazł się ponownie 19 września 1921 roku. Po zwycięstwie nad bolszewikami, zadanie Rządu Obrony Narodowej skończyło się. Witos ustąpił ze stanowiska premiera, na jego miejsce powołano Antoniego Ponikowskiego.

Rząd Ponikowskiego miał za zadanie uzdrowienie finansów państwa i zażegnanie kryzysu gospodarczego, którego widmo wisiało nad wyczerpaną wojną z bolszewikami Polską: trzeba było podnieść kraj z zapaści gospodarczej i powstrzymać groźbę hiperinflacji.

- Gabinet Ponikowskiego był rządem apolitycznym, apartyjnym, rządem fachowców - wyjaśniał historyk. - Cieszył się zaufaniem parlamentu, ale nie posiadał arytmetycznego poparcia żadnej partii. W obliczu sporów między lewicą, a prawicą zdecydowano się wybrać taki rząd, na który będą mogły się zgodzić obie strony sceny politycznej.

Spór z Piłsudskim

Ekipa Ponikowskiego zmuszona była do podjęcia niepopularnych decyzji: obcięcia wydatków komunalnych i przeprowadzenia masowych zwolnień w administracji państwowej oraz zaciągnięcia pożyczki na poczet załatania dziury budżetowej.  

Przyczyną dymisji premiera nie były decyzje dotyczące polityki wewnętrznej, a konflikt z Józefem Piłsudskim w sprawie polityki zagranicznej, którego podłożem były trzy niezwykle istotne dla polskiej racji stanu wydarzenia. Jakie? Posłuchaj audycji.

Posłuchaj

18:51 antoni ponikowski___3563_96_iv_tr_0-0_11340252081ec25a[00].mp3 Audycja Agnieszki Steckiej z cyklu "Polscy premierzy" poświęcona postaci Antoniego Ponikowskiego (PR, 14.08.1996)

 

Nauczyciel z misją

Po ustąpieniu ze stanowiska premiera pełnił szereg funkcji publicznych i oddawał się pracy naukowej. Nauczać nie przestał podczas okupacji niemieckiej, kiedy prowadził tajne komplety i współpracował z Delegaturą Rządu na Kraj.

W trakcie Powstania Warszawskiego Niemcy wykorzystali go do próby przekonania obrońców Żoliborza do kapitulacji.

- On i trzyosobowa delegacja zostali zmuszeni, bo zakładnikami Niemców zostały ich rodziny, do wykonania misji mediacyjnej. Wziął w niej udział, natomiast nie nakłaniał do kapitulacji - mówił prof. Rafał Habielski.

Zmarł 27 grudnia 1949 roku.