350 lat temu zmarł John Milton, angielski myśliciel i pisarz polityczny, autor "Raju utraconego".
Purytański idealista
John Milton urodził się w 1608 roku. Było to w tym samym czasie, kiedy William Szekspir zakończył swą twórczą działalność i wyjechał z Londynu do Stratfordu. – Te dwa nazwiska wymienia się jednym tchem, gdy mówi się o największych postaciach literatury angielskiej. Dzieliło ich jedno pokolenie, jednak tak naprawdę cała epoka – mówił na antenie Polskiego Radia Jan Owsiński.
Przełom XVI i XVII wieku to czas narodowej samoidentyfikacji, tworzenia się angielskiego charakteru narodowego. Widać to wyraźnie już w twórczości Szekspira. Antypapieskie sentymenty Anglii znalazły swoją widomą postać w wyłonieniu się silnej, wpływowej i moralnie zwartej grupy purytanów.
- O ile Szekspir nigdy nie opowiadał się za żadnym z tych obozów, o tyle John Milton wyraźnie wypowiadał się jako rzecznik postawy purytańskiej, która w sensie politycznym oznaczała wkraczanie na arenę dziejową klasy średniej – mówiła prof. Stanisława Kumor.
20:26 john milton - poeta i myśliciel___15779_tr_3-3_108937152b504887[00].mp3 John Milton - audycja z cyklu "Ludzie, epoki, obyczaje". (PR, 05.11.1979)
Rewolucja angielska
Gdy w 1625 roku na tron wstąpił Karol I Stuart, rozpoczął się spór króla z parlamentem. Zdominowana przez purytanów Izba Gmin występowała przeciwko polityce gospodarczej i religijnej monarchy. Ten w odwecie rozwiązał parlament i na 11 lat wprowadził autorytarne rządy.
Wybuchła wojna domowa. Po raz pierwszy w historii Europy przed sądem postawiono koronowaną głowę. Karola I Stuarta osądzono, skazano i stracono. Lud triumfował, zaś Anglia jedyny raz w swojej historii na kilka lat stała się republiką.
Te kilka lat to apogeum życia publicznego i działalności politycznej Johna Miltona. Gdy ważył się kształt przyszłej Anglii, poeta poświęcił się tylko i wyłącznie prozie politycznej. Tak jak Cromwell był ramieniem rewolucji angielskiej, tak Milton był jej umysłem i piórem.
"Raj utracony"
Gdy nastąpiła restauracja władzy królewskiej w 1660 roku, Miltona ścigano jako jednego z królobójców, a jego pisma polityczne spalono. Ostatecznie pisarza oszczędzono.
Odsunięty od wszelkiego udziału w życiu publicznym i zdający sobie sprawę z poniesionej klęski napisał powieść swojego życia. Arcydzieło "Raj utracony", w którym zawarł wszystko, co jego wrażliwy umysł chciał powiedzieć o momencie zwrotnym w historii narodu angielskiego.
mjm/im
