Historia

Wojna dziesięciodniowa - Słowenia wywalcza niepodległość

Ostatnia aktualizacja: 27.06.2024 05:30
27 czerwca 1991 roku, dzień po ogłoszeniu przez Słowenię niepodległości i w następstwie wkroczenia na jej teren wojsk jugosłowiańskich, rozpoczęła się wojna dziesięciodniowa.
Pojazdy opancerzone armii jugosłowiańskiej na granicy Chorwacji i Słowenii w czerwcu 1991 r.
Pojazdy opancerzone armii jugosłowiańskiej na granicy Chorwacji i Słowenii w czerwcu 1991 r.Foto: PAP/Alamy

Słowenia była jedną z pierwszych republik, których społeczeństwo wybrało w referendum odłączenie od Jugosławii.

- Zarówno przed II wojną światową, jak i po jej zakończeniu, Słowenia była najbogatszym, najlepiej rozwiniętym regionem Jugosławii. Leżała nieco na uboczu, w północnozachodniej części kraju, w Jugosławii graniczyła tylko z Chorwacją. Wśród Słoweńców, a także części tamtejszego aparatu władzy często pojawiały się wątpliwości, czy Słowenia istotnie powinna pozostawać w ramach federacji - mówił  prof. Michał Zacharias w audycji Andrzeja Sowy z cyklu z cyklu "Dźwiękowy przedwodnik po historii najnowszej". - Słowenia stopniowo stawała się najbardziej liberalną republiką w ramach Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii.

Posłuchaj
09:42 tendencje odśrodkowe w słowenii i chorwacji___3242_99_iv_tr_0-0_103118931bbdaa1f[00].mp3 Tendencje odśrodkowe w Słowenii i Chorwacji - audycja Andrzeja Sowy z cyklu "Dźwiękowy przewodnik po historii najnowszej". (PR, 28.12.1999)

  

Tendencje te przybrały na sile po śmierci Josipa Broz Tito w 1980 roku i pod wpływem umacniania się serbskiego nacjonalizmu oraz w odpowiedzi na dążenia niepodległościowe w krajach bloku wschodniego. W 1989 roku rozpoczęła się tzw. słoweńska wiosna. Słoweńskie władze wprowadziły zmiany w konstytucji republiki, zakładające poszerzenie autonomii i wybory wielopartyjne.

25 czerwca 1991 słoweńskie Zgromadzenie Narodowe ogłosiło niepodległość, tego dnia podobny akt ogłosili Chorwaci. Obu deklaracji nie uznała Jugosławia. Dzień później wojska zdominowanej przez Serbów Jugosłowiańskiej Armii Ludowej rozlokowanej w koszarach na terenie Słowenii rozpoczęły działania przeciwko Słoweńcom. Serbskich żołnierzy zaskoczył opór ludności cywilnej i zaciętość miejscowej policji i naprędce sformowanej Obrony Terytorialnej.

Stosunkowo niewielkie siły na terenie zbuntowanej republiki miały wesprzeć oddziały pancerne skierowane do Słowenii z głębi Jugosławii. Jednak i te zostały pokonane przez Obronę Terytorialną.  Po dziesięciu dniach sytuacja była całkowicie opanowana przez Słoweńców.

Z perspektywy Belgradu, niespodziewanie trudne utrzymanie Słowenii – niewielkiej republiki na obrzeżach Jugosławii, zamieszkanej niemal wyłącznie przez ludność etnicznie rdzenną – nie było priorytetem wobec perspektywy rozpadu państwa. 7 lipca 1991 przedstawiciele Chorwacji, Słowenii, Jugosławii i Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej podpisali porozumienie kończące wojnę dziesięciodniową.

bm

Zobacz więcej na temat: HISTORIA Jugosławia Słowenia
Czytaj także

Josip Broz Tito - legendarny przywódca partyzancki czy krwawy dyktator?

Ostatnia aktualizacja: 04.05.2022 05:40
- Josip Broz Tito był bezwzględny i jako funkcjonariusz Kominternu pisał donosy na swych towarzyszy. Eliminował tych wszystkich, którzy mogli mu zagrozić – mówił Jerzy Woydyłło.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Radovan Karadżić – kat Bałkanów

Ostatnia aktualizacja: 30.07.2015 06:02
30 lipca 2008 oskarżony o zbrodnie wojenne były prezydent Serbskiej Republiki Bośni i Hercegowiny został przekazany Międzynarodowemu Trybunałowi Karnemu dla byłej Jugosławii w Hadze.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Operacja "Allied Force" - spóźniona pomoc dla Kosowa

Ostatnia aktualizacja: 24.03.2015 06:43
- Trzynaście razy nas bombardowali i trzynaście razy uciekaliśmy. W końcu nas złapali i trzymali w obozie trzy tygodnie. Jak weszły wojska NATO do dostaliśmy pomoc humanitarną, ale wszystko odbywało się pod kontrolą karabinu maszynowego – wspominała uczestniczka wydarzeń.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Aleksander Karadziordziewić, król-dyktator

Ostatnia aktualizacja: 09.10.2017 06:00
- Kierował się ideą scalenia Jugosławii i utworzenia narodu jugosłowiańskiego, co było mrzonką nie do zrealizowania – mówił o monarsze prof. Adam Koseski. Za to marzenie przyszło królowi zapłacić najwyższą cenę.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Milovan Đilas - czerwony krytyk komunizmu

Ostatnia aktualizacja: 04.06.2016 06:00
- Đilas był pierwszym politykiem komunistycznym tak wysokiego stopnia, który zerwał z ruchem komunistycznym i stał się jego zażartym krytykiem – podkreślał historyk prof. Michał Zacharias na antenie Polskiego Radia.
rozwiń zwiń