Pierwsza Konwencja Genewska – przełom w prawie międzynarodowym

160 lat temu, 22 sierpnia 1864 roku, podpisano Konwencję Genewską, pierwszy akt prawny obejmujący ochroną chorych i rannych żołnierzy w czasie wojny. Zapewniła również neutralność służbom sanitarnym i cywilom pomagającym ofiarom konfliktu.

Podpisanie pierwszej Konwencji Genewskiej, sierpień 1864

Foto: Wikimedia Commons/Domena Publiczna

Konwencja Genewska to dzieło życia Henriego Dunanta, pierwszego laureata pokojowej Nagrody Nobla z 1901 roku. Podpisało ją 12 państw, a wkrótce dołączyli następni sygnatariusze.

Posłuchaj

29:04 henri dunant___f 54620_tr_0-0_118137062e0c269a[00].mp3 Postać Henriego Dunanta w audycji z cyklu "Ludzie i idee". (PR, 17.11.1991)

 

Postanowienia konwencji i jej następne akty

Została podpisana na międzynarodowej konferencji. Zapewniała ochronę chorym i rannym bez względu na przynależność narodową oraz regulowała działalnie personelu medycznego na polu bitwy. Służby sanitarne i cywile pomagający ofiarom konfliktu zostali objęci zasadą neutralności.

W późniejszym czasie podpisano jeszcze trzy akty konwencji genewskich, które dodawały kolejne postanowienia. Zostały uchwalone w 1906 i 1929 roku, a obecnie obowiązująca konwencja pochodzi z 1949 roku. Powstała na bazie tragicznych doświadczeń II wojny światowej. W 1977 roku dodano do niej poprawki zapewniające ochronę ofiarom konfliktów zbrojnych.

Na Konwencji Genewskiej opiera się współczesne prawo humanitarne.

Wspomnienie Solferino

Inicjatorem powstania Konwencji był Henri Dunant. Pochodził z genewskiej rodziny kupieckiej i od najmłodszych lat poświęcał się działalności charytatywnej. Przełomowym dniem w jego życiu okazał się 24 czerwca 1859 roku, kiedy w podróży był świadkiem krajobrazu po bitwie pod Solferino. Było to największe starcie wojny o zjednoczenie Włoch, prowadzonej przez Francję i Piemont z Austrią w 1859 roku.

Na pobojowisku pozostało 40 tysięcy ludzi. Wielu rannych udałoby się uratować, gdyby w porę udzielono im pomocy. Dunant nie mógł przyglądać się cierpieniu i zorganizował szpital polowy, w którym opatrywał żołnierzy przez niemal dwa tygodnie. Następnie postanowił zainterweniować w imieniu rannych u cesarza Francuzów, Napoleona III.

– Tematem rozmowy był wielki problem pomocy rannym. Odniósł sukces, ponieważ Napoleon zdecydował się uwolnić austriackich lekarzy, żeby umożliwić im poświęcenie się misji, do której zostali powołani – powiedział Krzysztof Kocel, doktor prawa humanitarnego w audycji "Ludzie i idee".

Henri Dunant postanowił głosić hasło pokoju na świecie. W tym celu wydał książkę "Wspomnienie Solferino", która zdobyła duży rozgłos w Europie. Zaczęło go popierać wielu znanych ludzi, m.in. Wiktor Hugo.

Czerwony Krzyż

Dunant wykorzystał swoją popularność do promowania pacyfizmu. – Zaproponował, aby w każdym kraju powstały już w okresie pokoju komitety, które by się przygotowywały na czas wojny i organizowały sprzęt i personel, który mógłby służyć rannym żołnierzom – opowiadał Krzysztof Kocel w Polskim Radiu. – Zdaniem Dunanta potrzebna jeszcze była zasada nietykalności rannego.

W 1863 roku zwołał konferencję, na której powołano Komitet Genewski. Wkrótce w wielu krajach zaczęły powstawać komitety narodowe, które grupowały się w Komitecie Międzynarodowym w Genewie. Symbolem organizacji stał się czerwony krzyż na białym polu, od którego organizacja przyjęła następną nazwę Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża.

Niestety, Henri Dunant nie cieszył się należną mu sławą. W 1867 roku odszedł z organizacji Czerwonego Krzyża w wyniku sporu z pozostałymi członkami. Odtąd żył w ubóstwie, a ostatnie lata życia spędził w szpitalu w szwajcarskiej wsi Heiden. Świat przypomniał sobie o nim w latach 90. XIX wieku i obsypał go nagrodami. Henri Dunant nie wykorzystał pieniędzy na polepszenie własnych warunków życia i przeznaczył je na fundusz zwalczania nędzy.

sa