Nawet małżonkowie śpią osobno
"Kodeks Haysa" jasno określał, jakich wątków nie należy pokazywać w filmach. I tak nagość, "obsceniczne, wulgarne zachowania i słowa", homoseksualizm, związki międzyrasowe, alkohol, niemoralne tańce (takie jak kankan), a także sceny ukazujące porody były zakazane. Nie można było również dokładnie przedstawiać włamań, zabójstw, podpaleń i innych zbrodni, ponieważ uznano, że mogą one zachęcić widzów do popełniania przestępstw. Dobro i zło musiały być jasno i wyraźnie zdefiniowane - tak, aby nikt nie miał wątpliwości, które czyny są właściwe, a które nie. Nawet w filmach komediowych nie należało żartować z "dobra, niewinności, moralności i sprawiedliwości".
Ponadto filmowcy musieli unikać wplatania "cudzołóstwa" w fabułę – był to czyn uznany za niemoralny, godzący w rodzinę. Nie można było również żartować z religii i – co ciekawe – wspominać imienia Jezusa Chrystusa.
Karolina Pasternak, dziennikarka filmowa, w audycji "Inne twarze miłości" opowiadała, że kodeks przez lata ograniczał przemysł filmowy i tworzył naprawdę komiczne sytuacje w filmach. I tak nie można było nawet pokazać, że małżonkowie śpią razem, dlatego w scenach kręconych w sypialni często widniały dwa łóżka.
50:35 inne twarze właściwy.mp3 Krytycy filmowi, Karolina Pasternak, Bartosz Żurawiecki i Jacek Szczerba, rozmawiają z redaktorką Anną Fuksiewicz o historii pokazywania wątków erotycznych i homoseksualnych w kinematografii światowej. Audycja "Inne twarze miłości" z cyklu "Sezon na Dwójkę". (PR, 28.11.2013)
Kryzys, który wymusił cenzurę
Aby dowiedzieć się, jak doszło do powstania "Motion Picture Production Code", należy cofnąć się do 1922 roku. To właśnie wtedy Will H. Hays, amerykański polityk związany z partią republikańską, został pierwszym przewodniczącym nowo założonego związku zawodowego "Motion Picture Producers and Distributors of America (MPPDA)". Organizacja miała na celu uspokojenie grup religijnych, które coraz częściej i intensywniej wzywały do cenzury filmów. Ponadto stowarzyszenie dążyło do poprawy wizerunku branży filmowej, który znacząco ucierpiał dzięki emisji produkcji uznanych za "kontrowersyjne". Dobrym przykładem jest tu "Maroko" z Marlene Dietrich, gdzie ukazano pocałunek dwóch kobiet.
Również liczne skandale z udziałem hollywoodzkich gwiazd – mowa tu chociażby o tragicznej śmierci aktorki Virginii Rappe, w którą zamieszany był niezmiernie wówczas popularny komik Roscoe Arbuckle - wymusiły reakcję związku zawodowego.
I tak Hayes przystąpił do pracy nad kodeksem, który miał regulować, co może, a co nie może znaleźć się w filmach. "Motion Picture Production Code" wszedł w życie pod koniec marca 1931 roku, jednak początkowo zasady w nim zawarte nie były respektowane przez wytwórnie filmowe. Sam Hayes nie dysponował jeszcze odpowiednim personelem i nie miał wystarczającej mocy prawnej i siły przebicia, aby wymusić na producentach stosowanie autocenzury.
Sytuacja zmieniła się dopiero 13 czerwca 1934 roku, gdy wprowadzono poprawkę do kodeksu, ustanawiającą "Production Code Administration (PCA)". Od tego momentu każdy film wydany po 1 lipca musiał otrzymać certyfikat z PCA – bez tego nie mógł być nigdzie wyświetlany. Ponadto do "Motion Picture Production Code" zostały dodane nowe, bardziej restrykcyjne zasady regulujące treści ukazywane w filmach.
"Kodeks Haysa" obowiązywał aż do 1968 roku, gdy został zastąpiony przez nowy system oceny filmów – "Motion Picture Association of America (MPAA)". Każda produkcja była przypisana do konkretnej kategorii: filmy w grupie "G" były dostępne dla wszystkich, a w grupie "M" dla osób powyżej 12. roku życia. Te z kategorii "R" widzowie poniżej 16. roku życia mogli oglądać jedynie w obecności dorosłych, natomiast z grupy "X" były dostępne dla ludzi, którzy ukończyli 18 lat. Co ciekawe MPAA do tej pory zajmuje się klasyfikacją produkcji filmowych, chociaż od lat 60. XX wieku ich system znacząco się zmienił.
jb
Źródła:
The Motion Picture Production Code of 1930, http://www.umsl.edu/~gradyf/theory/1930code.pdf, data dostępu: 30.03.2021
Temi Adebowale, How the Hays Code – as seen in "Hollywood" – censored Hollywood, Men’s Health, https://www.menshealth.com/entertainment/a32290089/hollywood-hays-code/, data dostępu: 30.03.2021.