Rewolucja październikowa w Rosji. Władza w rękach bolszewików

W nocy z 6 na 7 listopada 1917 roku krążownik "Aurora" oddał strzał, który był sygnałem do rozpoczęcia rewolucji październikowej. Według obowiązującego wtedy w Rosji kalendarza juliańskiego, był to 24 i 25 października - stąd nazwa wydarzenia.

Lenin przemawia na placu Czerwonym w Moskwie

Foto: Wikimedia Commons/dp

Najcięższe walki toczono do połowy listopada 1917 roku w Piotrogrodzie i w Moskwie. W komunistycznej propagandzie wydarzenia te zyskały miano "Wielkiej Socjalistycznej Rewolucji".

Koniec caratu

Do upadku caratu i zwycięstwa rewolucji październikowej przyczyniły się klęski armii rosyjskiej na frontach pierwszej wojny światowej i postępujące zubożenie ludności. Rewolucja lutowa 1917 roku, wywołana przez zbuntowanych robotników oraz żołnierzy garnizonu piotrogrodzkiego, doprowadziła do zrzeczenia się tronu przez cara Mikołaja II i przejęcia władzy przez Rząd Tymczasowy. Jednocześnie w kraju powstawały rady delegatów robotniczych, żołnierskich i chłopskich, z których największe znaczenie odgrywała Rada Piotrogrodzka i to ona miała faktyczny wpływ na rządzenie Rosją. Wydarzenia listopadowe zakończyły okres dwuwładzy, będącej kompromisem pomiędzy siłami rewolucji a rządem.

Powrót Lenina

Sytuację panująca wówczas w Rosji analizował prof. Paweł Wieczorkiewicz w audycji z cyklu "Dźwiękowy przewodnik po najnowszej historii ZSRR", nadanej we wrześniu 1997 roku - Należałoby zacząć od pytania, dlaczego w Rosji 1917 roku w ogóle wybuchła rewolucja - mówił historyk. - Bolszewicy byli najbardziej skrajną siłą wśród partii lewicowych, partia słabą i mało liczną. W lutym 1917 liczyli zaledwie 70 tysięcy członków. Jej przywódcy znajdowali się na emigracji. Lenina praktycznie nie było w Rosji od 1900 roku.

Atak na Pałac Zimowy

7 listopada 1917 roku II Zjazd Rad Delegatów Robotniczych w Piotrogrodzie proklamował Rosję Republiką Radziecką. Dzień wcześniej, 6 listopada, czerwonogwardziści, marynarze i żołnierze zbuntowani przeciwko Rządowi Tymczasowemu, zajęli główne punkty Piotrogrodu - centralę telefoniczną, pocztę, dworce i mosty. Późnym wieczorem zdobyli Pałac Zimowy, dawną siedzibę cara, w której obradował Rząd Tymczasowy. W tym samym czasie komitet centralny partii bolszewickiej obradujący w Smolnym pod dowództwem Włodzimierza Lenina przejął władzę.

- Rewolucja zbliża się, narasta wszędzie! Dojdą do tego niezawodnie wszystkie narody! - słyszymy w przemówieniu Lenina, które zachowało się w Archiwum Polskiego Radia. - Stójcie mocno, wytrwale, zgodnie! Śmiało naprzód na wroga! Zwycięstwo będzie nasze! Władza kapitalistów i obszarników, zdruzgotana w Rosji, zostanie obalona na całym świecie!

Między prawdą a fikcją

O godzinie 21.40 po sygnale z Twierdzy Pietropawłowskiej, krążownik "Aurora" zakotwiczony na Newie, rozpoczął ostrzał Pałacu Zimowego. W sumie wystrzelono w jego kierunku 35 pocisków, z których tylko dwa trafiły w górne piętra pałacu - taka jest wersja oficjalna. Niektórzy historycy twierdzą, że z "Aurory" oddano jeden wystrzał i to ślepym pociskiem. Po sforsowaniu barykad, o godzinie 2.10 w nocy z 7 na 8 listopada bolszewicy zdobyli Pałac Zimowy. Wśród ofiar było 6 zabitych i 50 rannych. Aresztowani ministrowie Rządu Tymczasowego zostali osadzeni w Twierdzy Pietropawłowskiej. "Krwawe walki" zostały praktycznie niezauważone w mieście, a słynny film pokazujący szturm na Pałac Zimowy jest późniejszą inscenizacją.

- Rzecz charakterystyczna, w wypadkach w Piotrogrodzie po obu stronach zginęło 6 osób – komentował prof. Wieczorkiewicz. - Innymi słowy nie było żadnej rewolucji. Było zbrojne przejęcie władzy, był zbrojny przewrót. Warto jednak zwrócić uwagę na znamiennie słowa, wypowiedziane wówczas przez wodza rewolucji: "Zdobytej władzy nigdy nie oddamy!". I to było credo partii bolszewickiej i to było credo Lenina – dodał historyk.

Wersja Lenina

Komuniści pod wodzą Lenina, a potem Stalina, w celach propagandowych łączyli obie rewolucje, tę lutową, która odsunęła cara od władzy i październikową, która obaliła Rząd Tymczasowy. Dzięki temu, w świadomości społecznej, to rewolucja październikowa obaliła rządy caratu w Rosji.

- Co to jest władza radziecka? Na czym polega istota tej nowej władzy, której nie chcą, czy nie mogą zrozumieć jeszcze w większości kraju. Istota jej, coraz to bardziej przyciągająca do siebie robotników każdego kraju polega na tym, że dawniej państwem rządzili, w ten czy inny sposób bogacze, czyli kapitaliści. Teraz zaś po raz pierwszy rządzą państwem, i to masowo, te właśnie klasy, które kapitalizm uciskał - słyszymy w przemówieniu Lenina.

Początek terroru

II Zjazd Rad Delegatów Robotniczych i Żołnierskich zakończył się powołaniem nowego rządu - Rady Komisarzy Ludowych z Leninem na czele. Do Rady weszli sami działacze bolszewiccy, między innymi: Trocki, Rykow, Łunaczarski i Stalin. Jednym z pierwszych postanowień Rady był "Dekret o prasie" z 10 listopada, zabraniający wydań "kontrrewolucyjnych", czyli przywracający cenzurę zniesioną przez rewolucję lutową. Utworzono też CzK - Wszechrosyjską Komisję Nadzwyczajną do Walki z Kontrrewolucją i Sabotażem, nieograniczony prawem organ policyjnych represji wobec przeciwników politycznych, oficjalnie określanych od lipca do września 1918 roku jako "czerwony terror". Kierownictwo CzK objął Feliks Dzierżyński.

- Lenina interesowała tylko władza – stwierdził prof. Paweł Wieczorkiewicz, bo mając ją w pełni, mógł realizować swój utopijny program społeczny, a o to mu zawsze chodziło.

Posłuchaj

09:23 Zwycięstwo bolszewików - aud. z cyklu Dźwiekowy.mp3 Zwycięstwo bolszewików - audycja z cyklu "Dźwiękowy przewodnik po historii najnowszej ZSRR". (PR, 1.09.1997)

 

bs